Jak mierzyć temperaturę u niemowlaka? Prawidłowe metody i normy dla maluszków

Temperatura u niemowlaka - co musisz wiedzieć?

● Temperaturę ciała noworodka (dziecka do ukończenia 4. tygodnia życia) należy mierzyć pod pachą.

● Temperaturę ciała niemowlaka po 4. tygodniu życia można mierzyć pod pachą lub ewentualnie specjalnym termometrem do pomiaru temperatury w uchu. Sprawdzanie temperatury na czole z użyciem termometru bezdotykowego nie jest zalecane, ponieważ często daje fałszywie prawidłowe wyniki.

● Jeśli do podejmowania decyzji o terapii konieczne jest uzyskanie dokładnego, w pełni wiarygodnego wyniku, zaleca się pomiar temperatury w odbycie. Tę metodę zwykle wykorzystuje się jednak dopiero u niemowląt po 6. miesiącu życia.

● Warto pamiętać, że wystąpienie gorączki u niemowlaka w wieku do 3 miesięcy jest zawsze wskazaniem do pilnej konsultacji z lekarzem.

Gdzie mierzyć temperaturę u niemowlaka?

Temperatura ciała niemowlaka może być mierzona:

● Pod pachą. Tę metodę wykorzystuje się bardzo często do wykonywania pomiarów. Jest relatywnie łatwa do wykonania, a wyniki, choć nie zawsze dokładne i powtarzalne, uznaje się za wystarczająco dobre odzwierciedlenie temperatury ciała dziecka w większości sytuacji. Ta metoda jest jedynym rekomendowanym sposobem pomiaru temperatury u noworodków (dzieci do 4. tygodnia życia).

● W odbycie. Pomiar w tym miejscu uznaje się za najdokładniejszy - bardzo dobrze odzwierciedla wewnętrzną temperaturę ciała dziecka. Dla wielu rodziców jest jednak problematyczny, a u maluchów może wywoływać dyskomfort. Ponadto stwarza zagrożenie infekcją przy braku zachowania podstawowych zasad higieny. W związku z tym w praktyce często rezygnuje się z wykonywania pomiarów w odbycie na rzecz innych metod.

● W uchu. Termometry do przeprowadzania pomiaru w uchu uznaje się za mało dokładne, jednak tę metodę wykorzystuje się czasami do kontrolnego sprawdzania temperatury, gdy precyzja wyników nie jest bardzo istotna. Trzeba zaznaczyć, że nie zaleca się wykonywania pomiarów temperatury ciała w uchu u dzieci w wieku poniżej 3 miesięcy.

● Na czole. Termometry do pomiaru na czole uznaje się za najbardziej wygodne w użyciu, ale jednocześnie najmniej dokładne. W związku z tym nie zaleca się ich wykorzystywania, szczególnie u dzieci do ukończenia 3. miesiąca życia. U maluchów powyżej tego wieku czasami wykonuje się ten rodzaj pomiaru bezdotykowego, by orientacyjnie skontrolować temperaturę ciała. W miarę możliwości lepiej jednak stosować inne metody, ponieważ zdarza się, że przy pomiarze na czole uzyskuje się fałszywie prawidłowe wyniki.

● W jamie ustnej. Mierzenie temperatury ciała niemowlaka w jamie ustnej nie jest wykorzystywane, ponieważ uznaje się je za trudne do wykonania w praktyce u najmłodszych dzieci. Uzyskanie prawidłowego wyniku wymagałoby, by niemowlę miało zamkniętą buzię przez cały czas trwania pomiaru.

Jakim termometrem mierzyć temperaturę u niemowlaka?

Temperaturę ciała niemowlaka warto mierzyć termometrem elektronicznym, przeznaczonym do pomiaru pod pachą lub w odbycie. Można również wykorzystywać termometr cieczowy. Nie zaleca się jednak korzystania z termometrów rtęciowych, których sprzedaż obecnie jest już zakazana. Choć termometry bezdotykowe (na podczerwień) są popularnym wyborem, to warto pamiętać, że charakteryzują się mniejszą dokładnością pomiarów w stosunku do tych, które mają kontakt z ciałem. Częściej dają również fałszywe wyniki. Dobrym pomysłem jest zakup termometru zanim dziecko zacznie chorować i przetestowanie go, by ocenić jego dokładność i zmienność dobową pomiarów na zdrowym maluchu.

Jak mierzyć temperaturę u niemowlaka pod pachą?

Pomiar temperatury ciała niemowlaka pod pachą możesz wykonać w następujący sposób:

1. Przeczytaj instrukcję korzystania z termometru, który posiadasz. Nie każdy rodzaj urządzenia obsługuje się w ten sam sposób.
2. Połóż niemowlaka stabilnie na swoich kolanach.
3. Włącz termometr. Włóż go pod pachę dziecka i delikatnie dociśnij rączkę malucha, by stabilnie przytrzymać termometr w miejscu przylegającym do ciała.
4. Po określonym przez producenta czasie lub po tym, jak usłyszysz sygnał świadczący o zakończeniu pomiaru, wyjmij termometr spod pachy dziecka.
5. Odczytaj wynik pomiaru.

Jaka jest prawidłowa temperatura ciała u niemowlaka?

Prawidłowa temperatura ciała dziecka zależna jest od miejsca wykonania pomiaru:

● Przy mierzeniu pod pachą temperaturę uznaje się za prawidłową, jeśli mieści się w zakresie od 34,7°C do 37,3°C. Średnia temperatura wynosi 36,4°C. O gorączce mówimy, gdy wartość pomiaru osiąga co najmniej 37,4°C.

● Przy mierzeniu w odbycie zakres prawidłowych temperatur to 36,6-37,9°C. Średnia temperatura to 37,0°C. Jeśli temperatura wynosi 38°C lub powyżej, rozpoznajemy gorączkę.

● Dla mierzenia temperatury w uchu, zakres prawidłowy wynosi od 35,7°C do 37,5°C. Średnia temperatura to 36,6°C. Z gorączką mamy do czynienia, gdy temperatura osiąga 37,6°C.

Co robić, gdy niemowlę ma gorączkę?

Kiedy stwierdzisz, że Twój maluch w pierwszym roku życia ma gorączkę:

1. Oceń, czy dziecko wymaga pilnej konsultacji lekarskiej. Sygnały, które o tym świadczą to:

● Jakakolwiek gorączka u dziecka w wieku do 3 miesięcy.

● Temperatura ciała powyżej 39°C u niemowlaka w wieku powyżej 3 miesięcy.

● Gorączka z objawami dodatkowymi, takimi jak: apatia, ciągły płacz i brak możliwości uspokojenia dziecka, trudności w oddychaniu (przyspieszenie oddechu, nadmierny wysiłek mięśni oddechowych), wybroczyny na skórze, wysypka, która nie blednie pod wpływem nacisku, uwypuklenie ciemiączka, sztywność karku (dziecko nie może dotknąć brodą piersi), drgawki, zasinienie skóry, trudności w karmieniu.

1. Zabierz niemowlę do lekarza, jeśli stwierdzisz występowanie powyższych sygnałów.
2. Jeśli temperatura ciała dziecka nie jest mocno podwyższona i nie występują żadne dodatkowe niepokojące objawy, spróbuj zbić temperaturę domowymi metodami.
3. Jeśli temperatura ciała wzrośnie powyżej 38°C u niemowlaka w wieku do 3 miesięcy lub powyżej 39°C u dziecka po 3. miesiącu życia, od razu zgłoś się z maluchem do lekarza. Skonsultuj się z pediatrą również w sytuacji, gdy podwyższona temperatura ciała utrzymuje się dłużej niż 3 dni, niezależnie od wieku dziecka.

Jak zbić temperaturę u niemowlaka?

Jeśli chcesz obniżyć temperaturę ciała dziecka:

● Zadbaj o wystarczający poziom nawodnienia organizmu malucha. Płyny odgrywają ważną rolę w termoregulacji. Przystawiaj niemowlę często do piersi lub regularnie podawaj mleko modyfikowane. W przypadku dzieci w drugim półroczu życia potrzebne może być również dopajanie wodą. Przed ukończeniem przez dziecko 6. miesiąca życia wodę lepiej podawać tylko po wcześniejszej konsultacji z lekarzem - może to być wymagane w przypadku gorączkujących niemowląt karmionych mieszankami mlecznymi.

● Ubieraj dziecko odpowiednio do temperatury otoczenia. Przegrzanie może utrudniać obniżenie temperatury ciała.

● Możesz zastosować leki obniżające gorączkę, takie jak paracetamol lub ibuprofen. Zanim jednak podejmiesz decyzję o podaniu dziecku leków skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, by dobrać odpowiednią dla dziecka dawkę i częstość przyjmowania preparatów.

● Zadbaj o komfort dziecka, przytulaj je, noś na rękach. Uspokojenie dziecka w pewnym stopniu pomaga w regulowaniu temperatury ciała. U płaczącego niemowlaka może ona wzrastać.

● Obserwuj dziecko i reaguj, jeśli temperatura ciała mocno się zwiększy lub pojawią się jakiekolwiek niepokojące objawy, zgłoś się do lekarza.

Co robić, gdy u niemowlaka stwierdzimy zbyt niską temperaturę ciała?

Temperatura ciała poniżej normy może wynikać z błędu pomiaru (najczęściej zbyt krótkiego czasu mierzenia temperatury), wychłodzenia się dziecka, a także zaburzeń termoregulacji, które mogą występować na skutek infekcji lub z powodu stosowania leków przeciwgorączkowych. Jeśli dziecko ma zbyt niską temperaturę ciała:

● Zadbaj o komfort termiczny malucha. Upewnij się, że nie jest mu ani za zimno, ani za ciepło.

● Wykonaj ponownie pomiar temperatury. Sprawdź, czy na pewno robisz to zgodnie z instrukcją producenta. Do pomiaru najlepiej wykorzystać termometr dotykowy. Unikaj mierzenia temperatury ciała dziecka termometrem do pomiaru na czole.

● Jeśli wynik pomiaru ponownie wskazuje na poziom temperatury poniżej zakresu normy, skonsultuj się z lekarzem.

Temperatura u niemowlaka - częste pytania rodziców (FAQ)

Jaka temperatura ciała u niemowlaka to gorączka?

O gorączce mówimy, gdy temperatura ciała ma poziom powyżej 1°C dla średniej wartości prawidłowej przy określonej metodzie pomiaru. Wynosi 37,4°C przy pomiarze pod pachą, 38°C przy pomiarze w odbycie oraz 37,6°C przy pomiarze w uchu.

Jaka temperatura u niemowlaka jest niebezpieczna?

Temperaturę powyżej 38°C u malucha w wieku do 3 miesięcy oraz powyżej 39°C u niemowlęcia i małego dziecka po 3. miesiącu życia uznaje się za potencjalnie groźną dla zdrowia. Takie wyniki pomiarów powinny skłonić do pilnego zasięgnięcia porady lekarskiej (najlepiej w ciągu 2 godzin).

Czy niska temperatura u niemowlaka podczas snu jest normalna?

W czasie snu procesy metaboliczne zwalniają, co może przyczyniać się do obniżenia temperatury ciała. Nie powinna jednak spadać poniżej poziomu normy.

Czy ząbkowanie może powodować niską temperaturę ciała u niemowlaka?

Nie, ząbkowanie nie prowadzi do obniżenia temperatury ciała dziecka. Może natomiast powodować jej nieznaczne zwiększenie się (stan podgorączkowy). Jeśli maluch w czasie ząbkowania ma gorączkę, prawdopodobnie podwyższona temperatura ciała ma inną przyczynę (np. infekcję).

Czy szczepienie może wpływać na temperaturę ciała niemowlaka?

Tak, przejściowy wzrost temperatury ciała może stanowić reakcję dziecka na podanie szczepionki. Zazwyczaj jest to normalne zjawisko. Temperatura powinna samoistnie wrócić do normy w ciągu 2-3 dni. Jeśli gorączka u dziecka utrzymuje się powyżej 3 dni lub towarzyszą jej inne niepokojące Cię objawy, skontaktuj się z lekarzem.

Czy w czasie upałów temperatura ciała niemowlaka jest podwyższona?

Przebywanie na zewnątrz w czasie upału wpływa na przejściowe podwyższenie się wartości pomiarów temperatury ciała dziecka. W takiej sytuacji maluch może mieć trudności w regulowaniu temperatury do wartości prawidłowych. Dlatego należy uważać, by niemowlę nie było narażone na wysoką temperaturę otoczenia, szczególnie przez długi czas. Jeśli zastanawiasz się, czy gorąca skóra u dziecka to oznaka przegrzania, czy wynika np. z infekcji, sprawdź temperaturę ciała na około godzinę po powrocie do domu, w warunkach komfortu termicznego, po nawodnieniu organizmu dziecka (np. po karmieniu piersią).

Czy prawidłowa temperatura u niemowlaka i rocznego dziecka jest taka sama?

Zakres prawidłowej temperatury w przypadku niemowląt i małych dzieci nie różni się, wynosi od 34,7°C do 37,3°C przy pomiarze pod pachą.

Temperatura u niemowlaka: podsumowanie

Poniższa tabela stanowi podsumowanie podstawowych informacji odnośnie pomiaru temperatury ciała u niemowlaka.

Źródła:

1. National Health Service (2023) How to take your baby’s temperature, dostęp: https://www.nhs.uk/baby/health/how-to-take-your-babys-temperature/#:~:text=Immediate%20action%20required:%20Call%20999%20or%20go,when%20you%20roll%20a%20glass%20over%20it..
2. Consolini D. M. (2025) Fever in Infants and Children, MSD Manual Consumer Version, dostęp: https://www.msdmanuals.com/home/children-s-health-issues/symptoms-in-infants-and-children/fever-in-infants-and-children.
3. National Health Service (2024) High temperature (fever) in children, dostęp: https://www.nhs.uk/symptoms/fever-in-children/.
4. National Institute for Health and Care Excellence (2021) Fever in under 5s: assessment and initial management, dostęp: https://www.nice.org.uk/guidance/ng143/chapter/Recommendations.
5. National Health Service (2023) Fever in children, dostęp: https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/infections-and-poisoning/fever-in-children/.
6. Doniec Z., Jackowska T., Sybilski A. i wsp. (2021) Gorączka u dzieci - rekomendacje postępowania w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej - Kompas Gorączka, Family Medicine & Primary Care Review, 23(1): 1-20, dostęp: https://ptmr.info.pl/wp-content/uploads/2024/10/KOMPAS-GORACZKA.pdf.
7. Sybilski A. J. (2022) Postępowanie w gorączce u dzieci - przedstawienie aktualnych rekomendacji, Lekarz POZ, 4/2022: 315-319, dostęp: https://www.termedia.pl/Postepowanie-w-goraczce-u-dzieci-przedstawienie-aktualnych-rekomendacji,98,48003,1,0.html.