Jak wygląda różyczka u dzieci? Objawy i sposoby ich rozpoznawania

Różyczka - co musisz wiedzieć?

● Różyczka u dzieci jest chorobą o zwykle łagodnym przebiegu. Z dużym ryzykiem powikłań wiąże się wystąpienie infekcji u kobiet ciężarnych, szczególnie w I trymestrze.

● Dość często, szczególnie wśród dzieci, infekcja przebiega bezobjawowo. Jednak nawet przy braku symptomów chory może zakażać osoby w swoim otoczeniu.

● Różyczka daje oznaki m.in. w postaci objawów grypopodobnych, a także charakterystycznej różowej lub czerwonej wysypki w postaci małych plamek na skórze.

● Zachorowanie na różyczkę jest bardzo mało prawdopodobne u osób, które w trakcie swojego życia przyjęły obowiązkowe dwie dawki szczepionki przeciwko tej chorobie. Przebycie infekcji wirusem różyczki również daje uodpornienie na resztę życia.

Czym jest różyczka?

Różyczka jest rzadką chorobą zakaźną rozwijającą się na skutek infekcji wirusowej. Wirus różyczki może być przenoszony drogą kropelkową, a także z kobiety ciężarnej na płód za pośrednictwem łożyska. Schorzenie najczęściej rozpoznaje się u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, jednak w tych grupach ma ono zazwyczaj łagodny przebieg. U znacznej części dzieci (około 50%) nie daje żadnych oznak. Objawy mogą być bardziej nasilone u osób dorosłych, choć rzadko choroba prowadzi do poważnych powikłań. Z dużym zagrożeniem wiąże się zachorowanie na różyczkę przez kobietę w ciąży.

Jak wygląda różyczka u dzieci?

Objawy różyczki u dzieci pojawiają się w ciągu 2-3 tygodni od zakażenia. Główną oznaką tej choroby jest wysypka. Ma ona postać różowych małych plamek lub zmian o charakterze plamisto-grudkowym. Wysypkę przy różyczce początkowo najczęściej obserwuje się na twarzy – gdzie zmiany mogą się zlewać i za uszami. Z czasem – po 1-2 ch dniach rozprzestrzenia się na szyję, a następnie zajmuje tułów i kończyny. Zmiany skórne mogą być swędzące, znikają po 2-3 ch dniach. Zanim wysypka pojawi się na skórze, w niektórych przypadkach można zaobserwować również inne objawy, takie jak:

● Gorączka,

● Powiększenie węzłów chłonnych za uszami i na potylicy, karku i szyi,

● Zaczerwienienie gardła,

● Kaszel,

● Katar,

● Ból głowy, bóle mięśni i stawów, zaczerwienienie oraz łzawienie oczu - są to mniej charakterystyczne objawy, które częściej pojawiają się u nastolatków i osób dorosłych.

Czy zmiany skórne przy różyczce swędzą?

Miejsca objęte wysypką przy różyczce mogą swędzieć, jednak nie jest to cechą typową. W praktyce w przebiegu choroby u niektórych osób pojawia się świąd, u innych nie. Może on też mieć różny stopień nasilenia.

Jak odróżnić różyczkę od ospy wietrznej?

Podstawowe różnice pozwalające odróżnić różyczkę od ospy wietrznej to:

● Wygląd i charakter zmian skórnych. W obu chorobach typowo pojawia się wysypka w postaci drobnych, różowych lub czerwonych plamek. W przypadku ospy szybko przekształcają się one jednak w pęcherzyki wypełnione płynem, a następnie w strupki, czego nie obserwuje się przy różyczce. Dla ospy charakterystyczne jest również odczuwanie silnego świądu, który nie musi pojawić się u osoby z różyczką.

● Czas trwania wysypki. W przypadku różyczki wysypka ustępuje zwykle w ciągu 3 dni, przy ospie zmiany skórne utrzymują się znacznie dłużej (zwykle 5-10 dni, choć czasami nawet 2 tygodnie lub więcej).

● Badania laboratoryjne. Zlecone przez lekarza badania krwi mogą potwierdzić występowanie każdej z wymienionych chorób.

Różyczka czy uczulenie - jak je odróżnić?

Istotne różnice pomiędzy różyczką i reakcją alergiczną przebiegającą z wysypką to:

● Charakter zmian skórnych. W przypadku alergii najczęściej mamy do czynienia z pokrzywką, czyli wysypką w formie bąbli przypominających miejsca po ukąszeniu owada. Czasami alergiczne zmiany skórne mają postać grudek. Zmianom zwykle towarzyszy świąd, który często nie występuje w przypadku różyczki.

● Brak objawów grypopodobnych w przypadku uczulenia.

● Przy różyczce zmiany skórne ustępują w ciągu około 3 dni i nie nawracają. Ponowne pojawienie się wysypki może mieć miejsce u uczulonego dziecka, po kolejnym narażeniu na alergen, który wywołał niepożądaną reakcję.

Czym różni się różyczka od trzydniówki?

Trzydniówka, czyli inaczej rumień nagły, jest chorobą, którą łatwo pomylić z różyczką, jednak poniższe cechy mogą pomóc odróżnić te dwa schorzenia:

● Wysypka w przypadku trzydniówki jest bladoróżowa, ma charakter plamisto-grudkowy, pojawia się głównie na tułowiu (a nie na twarzy, jak początkowo ma to miejsce w przypadku różyczki), a następnie obejmuje kończyny. Nie swędzi.

● W przypadku trzydniówki obecność wysypki poprzedza wystąpienie gorączki, która typowo ustępuje zanim pojawią się zmiany skórne.

● Trzydniówka jest znacznie częściej występującą chorobą.

● Rumień nagły rozwija się przede wszystkim u maluchów, które nie ukończyły jeszcze 2 lat. Różyczkę najczęściej rozpoznaje się u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym.

Rozpoznawanie różyczki u dziecka

Lekarz dokonuje rozpoznania różyczki u dziecka na podstawie wywiadu z rodzicami oraz badania przedmiotowego. W przypadku podejrzenia wystąpienia infekcji może zlecić wykonanie badań laboratoryjnych oceniających poziom przeciwciał skierowanych przeciwko wirusowi różyczki.

Na czym polega leczenie różyczki u dziecka?

Leczenie różyczki u dziecka ma charakter objawowy. Nie ma dostępnych sposobów terapii ukierunkowanych na zwalczanie wirusa wywołującego tę chorobę. Zalecenia postępowania z dzieckiem z różyczką obejmują:

● Zapewnienie czasu i odpowiednich warunków do odpoczynku.

● Podawanie dziecku dużej ilości płynów.

● W przypadku występowania dolegliwości bólowych lub gorączki - podawanie leków, takich jak paracetamol czy ibuprofen, w dostosowanej do wieku dawce i formie podania.

Ile trwa różyczka u dziecka?

Wysypka przy różyczce typowo ustępuje po 3 dniach. Zwykle w ciągu 7 dni od pierwszego pojawienia się objawów dziecko w pełni wraca do zdrowia.

Czy różyczka u dziecka może prowadzić do powikłań?

Z największym ryzykiem powikłań mamy do czynienia, jeśli do zakażenia dojdzie w okresie życia płodowego. Zdarza się, że różyczka nabyta później, w wieku dziecięcym, prowadzi do poważnych komplikacji, takich jak małopłytkowość czy zapalenie mózgu, jednak są to bardzo rzadkie przypadki (1 na kilka tysięcy chorych).

Jak zapobiegać rozwojowi różyczki u dziecka?

Podstawowym sposobem zapobiegania różyczce u dziecka jest wykonanie u niego obowiązkowych szczepień ochronnych. Dostępny w Polsce preparat to szczepionka skojarzona przeciwko wirusom odry, świnki i różyczki. Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych na 2025 rok, preparat podaje się obowiązkowo i bezpłatnie w dwóch dawkach:

● Dawce podstawowej, przyjmowanej w wieku 13-15 miesięcy,

● Dawce uzupełniającej, przyjmowanej w wieku 6 lat.

Różyczka - częste pytania rodziców (FAQ)

Czy różyczka w ciąży jest groźna?

Różyczka w ciąży jest rzadka, ale stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia płodu. Infekcja u nieuodpornionej (niezaszczepionej) kobiety nabyta w czasie pierwszego trymestru w większości przypadków prowadzi do poronienia lub wystąpienia poważnych wad wrodzonych u dziecka. Na skutek infekcji w czasie życia płodowego, u noworodka mogą wystąpić zaburzenia w obrębie serca, a także mózgu (skutkujące m.in. upośledzeniem umysłowym oraz problemami z rozwojem mowy). Często dochodzi do poważnych zaburzeń funkcji narządów wzroku i słuchu. Zakażenie u kobiety w drugim trymestrze ciąży również może mieć negatywne skutki, jednak w tym przypadku ryzyko powikłań u płodu jest znacznie niższe niż przy infekcji w pierwszych miesiącach po zapłodnieniu.

Czy różyczka może rozwinąć się u niemowlaka?

Tak, różyczka może wystąpić u niemowlaka, jednak jest to rzadkie. W takim przypadku choroba zwykle ma łagodny przebieg, wygląda podobnie jak u starszych dzieci. Czym innym jest obserwowany u niemowląt tzw. zespół różyczki wrodzonej, czyli grupa zaburzeń obecnych w momencie urodzenia, wynikających z zakażenia, do którego doszło w przebiegu ciąży, za pośrednictwem łożyska. Mogą one obejmować trwałe uszkodzenia mózgu, serca, wzroku oraz słuchu.

Czy różyczka jest zaraźliwa?

Tak, różyczkę uznaje się za wysoce zaraźliwą chorobę. Przenosi się przede wszystkim drogą kropelkową, przez kontakt z wydzielinami nosogardła osoby zakażonej. Największe ryzyko przeniesienia infekcji na inną osobę obserwuje się w czasie od tygodnia przed pojawieniem się wysypki do tygodnia po jej ustąpieniu.

Czy po szczepieniu na odrę, świnkę i różyczkę może pojawić się wysypka?

Po szczepieniu na odrę, świnkę i różyczkę, u niewielkiego odsetka dzieci (5%) pojawia się wysypka skórna. Zazwyczaj obserwuje się ją w 6.-12. dniu po podaniu szczepionki. Powinna ustąpić w ciągu około 2 dni.

Różyczka u dziecka: podsumowanie

Różyczka jest chorobą, która u dzieci zazwyczaj przebiega łagodnie, z ustępującą w ciągu 3 dni wysypką i objawami grypopodobnymi. Infekcja często przebiega w ogóle bez żadnych dolegliwości. Przypadki różyczki w Polsce zdarzają się rzadko za sprawą aktywnego programu obowiązkowych szczepień ochronnych. Podawane w dzieciństwie dwie dawki preparatu zapewniają uodpornienie na całe życie. Chronią przed zachorowaniem również wiele lat później, w tym po zajściu w ciążę, gdy różyczka mogłaby stanowić duże zagrożenie dla rozwijającego się płodu.

Źródła:

1. Tesini B. L. (2024) Rubella, Merck Manual Consumer Version, dostęp: https://www.merckmanuals.com/home/children-s-health-issues/common-viral-infections-in-infants-and-children/rubella.
2. De St. Maurice A., Tesini B. L. (2025) Rubella, MSD Manual Professional Version, dostęp: https://www.msdmanuals.com/professional/pediatrics/common-viral-infections-in-infants-and-children/rubella.
3. National Health Service (2022) Rubella (german measles), dostęp: https://www.nhs.uk/conditions/rubella/.
4. Camejo Leonor M., Afzal M., Mendez M. D. (2025) Rubella, National Library of Medicine (StatPearls), dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559040/.
5. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny – Państwowy Instytut Badawczy (2021) Program eliminacji różyczki, dostęp: https://szczepienia.pzh.gov.pl/dla-lekarzy/program-eliminacji-rozyczki/?strona=1.
6. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny – Państwowy Instytut Badawczy (2025) Szczepionka przeciw różyczce, dostęp: https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/rozyczka/.