Rwa kulszowa w ciąży - jakie są objawy i jak sobie z nimi radzić?

Rwa kulszowa w ciąży - co musisz wiedzieć?

● Ucisk na nerw kulszowy, wywołujący objawy rwy, może być spowodowany przez zmiany w budowie ciała kobiety zachodzące w czasie ciąży.

● Ostry ból w kręgosłupie lędźwiowym lub pośladku, promieniujący w dół nogi i nasilający się w czasie poruszania się, to główny objaw rwy kulszowej.

● Do sposobów radzenia sobie z rwą kulszową w ciąży należą m.in. stosowanie ciepłych kompresów na bolące miejsce, rehabilitacja ruchowa oraz doraźne przyjmowanie bezpiecznych dla kobiet ciężarnych leków przeciwbólowych.

Czym jest rwa kulszowa?

Rwa kulszowa (potocznie określana jako lumbago) jest zespołem objawów wynikających z ucisku lub podrażnienia nerwu kulszowego, czyli najdłuższego nerwu w ciele człowieka. Przebiega on po obu stronach ciała od odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa, przez pośladek i tylną część uda, aż do stopy. Rwa kulszowa wiąże się zwykle z odczuwaniem silnego bólu w miejscach, gdzie biegnie nerw, zazwyczaj tylko po jednej (prawej lub lewej) stronie ciała.

Rwa kulszowa w 1. trymestrze ciąży

U ciężarnych obserwuje się większą częstotliwość występowania rwy kulszowej w porównaniu do kobiet w podobnym wieku, które nie spodziewają się dziecka. Już od 1. trymestru ciąży na kobietę oddziałują czynniki zwiększające ryzyko pojawienia się tego problemu. Należą do nich m.in. zmiany hormonalne, a konkretnie zwiększające się stężenie hormonów odpowiedzialnych za rozluźnianie więzadeł. Stawy mogą być wtedy mniej stabilne, co jest kompensowane w ciele przez zwiększone napięcie mięśni. Napięcie mięśni może natomiast prowadzić do ucisku na nerw i odczuwania dolegliwości.

Rwa kulszowa w 2. i 3. trymestrze ciąży

Objawy rwy kulszowej najczęściej zaczynają być jednak odczuwane dopiero w zaawansowanej ciąży, w 2. lub 3. trymestrze, gdy:

● Powiększający się brzuch zmienia środek ciężkości ciała, powodując, że mięśnie miednicy i pośladków przy codziennym funkcjonowaniu bardziej się napinają i mogą uciskać nerw kulszowy.

● Zwiększająca swoją masę macica wraz ze wzrastającym dzieckiem może powodować ucisk na nerw kulszowy.

● Pod koniec ciąży, kiedy dziecko przyjmuje pozycję przygotowującą do porodu, jego główka czasami uciska nerw kulszowy.

● Zdarza się, że rwa kulszowa wywołana jest przez przepuklinę krążka międzykręgowego - jest to jednak rzadka przyczyna dolegliwości w okresie ciąży.

Pojawieniu się rwy kulszowej sprzyja nadwaga lub otyłość, a także nadmierne przybranie na wadze w czasie ciąży.

Objawy rwy kulszowej w ciąży

Głównym objawem rwy kulszowej jest ostry, przeszywający ból, porównywany czasami do uczucia porażenia prądem. Kobieta ciężarna z tą przypadłością może również odczuwać drętwienie, mrowienie, pieczenie, a także doświadczać utraty czucia. Gdzie boli przy rwie kulszowej? Dyskomfort zwykle początkowo jest odczuwany w okolicy lędźwiowej kręgosłupa oraz pośladków. Ból może promieniować w dół, do tylnej części uda, a następnie aż do grzbietu stopy (warto wiedzieć, że dyskomfort odczuwany tylko w plecach zwykle ma inną przyczynę). Ponadto przy rwie kulszowej ból typowo nasila się w czasie poruszania. Może również dochodzić do osłabienia siły mięśniowej w kończynach, a także do opadania stopy w czasie chodzenia.

Jak radzić sobie z rwą kulszową w ciąży?

Wśród sposobów na radzenie sobie z rwą kulszową w ciąży warto wymienić:

● Stosowanie ciepłych kompresów na bolące miejsca. Warto przykładać je kilka razy w ciągu dnia, jednorazowo na około 10 minut.

● Ciepłe (ale nie gorące) kąpiele lub prysznice.

● Zaplanowanie konsultacji z fizjoterapeutą. Specjalista może opracować dla Ciebie indywidualny plan rehabilitacji, obejmujący m.in. zestaw odpowiednich ćwiczeń rozciągających i wzmacniających do wykonywania w domu.

● Doraźne stosowanie uznawanych za bezpieczne dla kobiet ciężarnych leków przeciwbólowych, takich jak paracetamol.

● Unikanie podnoszenia ciężkich przedmiotów.

● Unikanie długotrwałego pozostawania w pozycji stojącej lub siedzącej.

● Odpoczynek w pozycji, która łagodzi ból. Możesz np. kłaść się na boku, który nie boli.

● Joga prenatalna. Wiele z dozwolonych w ciąży pozycji jogi pozwala poczuć ulgę przy rwie kulszowej.

● Inne formy łagodnego wysiłku fizycznego, np. pływanie, spacery.

Co robić, gdy rwa kulszowa nie przechodzi?

Jeśli rwa kulszowa w ciąży nie przechodzi samoistnie w ciągu kilku dni, skonsultuj się z lekarzem lub fizjoterapeutą, by zaplanować odpowiedni sposób postępowania. Zgłoś się do lekarza pilnie, jeśli odczuwasz ból pleców, któremu towarzyszą objawy, takie jak drętwienie i osłabienie mięśni lub problemy z kontrolowaniem oddawania moczu oraz wypróżniania.

Ile trwa rwa kulszowa w ciąży?

Objawy związane z rwą kulszową zwykle odczuwane są przez okres od 4 do 6 tygodni. Czas trwania dolegliwości zależy jednak w dużej mierze od indywidualnych czynników, w tym przyczyny pojawienia się objawów oraz sposobu leczenia. Objawy niestety mogą nawracać i nasilać się z czasem, w miarę jak ciąża staje się coraz bardziej zaawansowana. W przypadku wielu kobiet ciężarnych dolegliwości ustępują całkowicie niedługo po porodzie.

Rwa kulszowa w ciąży a poród naturalny

W przypadku większości ciężarnych rwa kulszowa nie stanowi przeciwwskazania do porodu naturalnego. Przy dolegliwościach kobiecie zaleca się pozycje porodowe, które ograniczają ból związany z uciskiem na nerw kulszowy (np. pozycję w klęku podpartym). W przypadku bardzo nasilonych objawów, poważnie utrudniających normalne funkcjonowanie, rozważone może być zakończenie ciąży metodą cesarskiego cięcia w planowanym terminie porodu.

Rwa kulszowa w ciąży - często zadawane pytania (FAQ)

Czy rwa kulszowa w ciąży jest niebezpieczna?

Rwa kulszowa, która związana jest ze zmianami w organizmie kobiety wynikającymi z ciąży, zwykle nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. W większości przypadków ustępuje samoistnie i nie prowadzi do powikłań. Zaawansowana rwa kulszowa, w której ucisk na nerw nie ustępuje, może prowadzić z czasem do nasilania się dolegliwości bólowych i utraty siły mięśniowej w nodze, a także skutkować trwałym uszkodzeniem nerwu. Takie przypadki wśród kobiet w ciąży są jednak niezwykle rzadkie.

Czy rwa kulszowa w ciąży przejdzie sama?

Objawy związane z rwą kulszową, które pojawiły się w ciąży, zwykle ustępują samoistnie w ciągu kilku tygodni lub niedługo po porodzie. W międzyczasie warto zadbać o łagodzenie dolegliwości, m.in. poprzez przykładanie ciepłych kompresów oraz łagodne formy aktywności fizycznej, w tym najlepiej ćwiczenia dobrane indywidualnie przez fizjoterapeutę.

Czy przy rwie kulszowej w ciąży lepiej chodzić czy leżeć?

Przy rwie kulszowej zalecana jest częsta zmiana pozycji ciała. W praktyce nie należy więc jedynie odpoczywać w pozycji leżącej czy siedzącej, ale również w miarę możliwości włączyć w codzienny tryb życia różne formy łagodnej aktywności fizycznej. Odpowiednie będą spokojne spacery, joga prenatalna, czy pływanie. Warto skorzystać również z dedykowanych osobom z rwą kulszową, bezpiecznych w ciąży, ćwiczeń wzmacniających i rozciągających, najlepiej zaproponowanych indywidualnie przez fizjoterapeutę.

Czy przy rwie kulszowej w ciąży można otrzymać zwolnienie lekarskie?

Tak, przy rwie kulszowej powodującej ostre i nasilone objawy, utrudniające codzienne funkcjonowanie, lekarz może wystawić pacjentce w ciąży zwolnienie lekarskie. Zazwyczaj kobieta otrzymuje je na 1-2 tygodnie, jednak okres zwolnienia bywa wydłużany.

Jak spać przy rwie kulszowej w ciąży?

W przypadku odczuwania objawów rwy kulszowej najlepiej sprawdza się ułożenie na boku przeciwnym do bolącego. Pomóc może również sen na twardym lub średnio twardym materacu, zapewniającym odpowiednie podparcie - zbyt miękka powierzchnia zwiększa napięcie mięśni, co często potęguje ból. Warto mieć na uwadze, że w ciąży, szczególnie po 19. tygodniu, zaleca się unikać przedłużonego leżenia w pozycji na plecach.

Rwa kulszowa w ciąży: podsumowanie

Rwa kulszowa jest uciążliwym zespołem pojawiających się nagle objawów bólowych, które mogą wystąpić w ciąży na skutek zmian zachodzących w ciele kobiety. Zazwyczaj mijają one samoistnie w ciągu kilku tygodni, jednak zwykle znacznie utrudniają codzienne funkcjonowanie. Sposobami na radzenie sobie z tymi dolegliwościami jest m.in zadbanie o częstą zmianę pozycji ciała w ciągu dnia, wdrożenie form aktywności fizycznej o niskim lub umiarkowanym stopniu intensywności oraz stosowanie ciepłych kompresów na bolące miejsca.

Źródła:

1. Davis D., Taqi M., Vasudevan A. (2024) Sciatica, National Library of Medicine, StatPearls, dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507908/.
2. National Health Service (2024) Sciatica, dostęp: https://www.nhs.uk/conditions/sciatica/.
3. National Health Service (2021) Pelvic Health Physiotherapy. Antenatal Advice for Women Experiencing Back or Pelvic Pain, dostęp: https://www.esht.nhs.uk/wp-content/uploads/2020/07/0832.pdf.
4. American College of Obstetricians & Gynecologists (2021) Back Pain During Pregnancy, dostęp: https://www.acog.org/womens-health/faqs/back%20pain%20during%20pregnancy.
5. Katonis P., Kampouroglou A., Aggelopoulos A. i wsp. (2011) Pregnancy-related low back pain, Hippokratia, 15(3): 205-210, dostęp: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3306025/.
6. American Academy of Orthopaedic Surgeons (2021) Sciatica, dostęp: https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases--conditions/sciatica.
7. Kokkalaki D., Kesharwani P. (2022) Prevalence of Sciatica in Pregnancy and Its Impact on Quality of Life - A Cross Sectional Study, International Journal of Science and Healthcare Research, 7(2): 127-136, dostęp: https://ijshr.com/IJSHR_Vol.7_Issue.2_April2022/IJSHR019.pdf.