Łożysko przodujące: odpowiedzi na najczęstsze pytania przyszłych mam

Łożysko przodujące - co musisz wiedzieć?

● Łożyskiem przodującym nazywamy łożysko, które jest nieprawidłowo umiejscowione - w lokalizacji, która powoduje blokowanie ujścia wewnętrznego szyjki macicy.

● Zaburzenia mogą prowadzić do wystąpienia nasilonego krwawienia, stanowiącego zagrożenie dla zdrowia mamy i dziecka. U pacjentki czasami jest wtedy konieczne wykonanie cesarskiego cięcia przed terminem porodu.

● Jeśli problem z łożyskiem przodującym występuje nadal w 3. trymestrze ciąży, zalecane jest zaplanowanie wykonania cesarskiego cięcia. W przypadku braku wskazań do wcześniejszego zakończenia ciąży, poród zabiegowy przeprowadza się wtedy zwykle w 37. lub 38. tygodniu ciąży.

Czym jest łożysko?

Łożysko jest narządem rozwijającym się w macicy wraz z dzieckiem. Odpowiada m.in. za dostarczanie mu składników odżywczych i tlenu oraz usuwanie produktów przemiany materii. Produkuje również hormony ważne dla utrzymania odpowiednich warunków do rozwoju dziecka oraz do przygotowania do porodu. Łożysko zazwyczaj przytwierdza się do górnej lub bocznej ściany macicy.

Co to jest łożysko przodujące?

Łożysko przodujące jest nieprawidłowym stanem, w którym ten narząd jest zlokalizowany zbyt nisko, w miejscu powodującym częściowe lub całkowite zablokowanie ujścia wewnętrznego kanału szyjki macicy, a więc początkowej części dróg rodnych.

Czym jest łożysko nisko schodzące?

Nisko schodzące łożysko jest stanem, w którym brzeg łożyska jest położony w odległości od 1 do 20 mm od ujścia wewnętrznego kanału szyjki macicy, ale go nie przykrywa. Ta nieprawidłowość zwykle rozpoznawana jest wcześniej, przed USG połówkowym, i występuje znacznie częściej niż łożysko przodujące. W większości przypadków (90%) problem ustępuje samoistnie - w miarę rozwoju dziecka i powiększania się macicy łożysko zmienia ułożenie.

Jakie są przyczyny wystąpienia łożyska przodującego?

Aktualnie eksperci nie są w stanie wskazać konkretnej przyczyny wystąpienia problemów z łożyskiem przodującym u kobiety ciężarnej. Wiadomo natomiast, że obecność niektórych czynników wiąże się ze wzrostem ryzyka pojawienia się tych zaburzeń. Prawdopodobieństwo problemów z łożyskiem przodującym u kobiety zwiększają:

● Głównym czynnikiem ryzyka jest przebyte cięcie cesarskie – o 47% wzrasta prawdopodobieństwo wystąpienia łożyska przodującego.

● Druga lub kolejna ciąża

● Obecność nieprawidłowości w budowie macicy (np. zrostów w obrębie tego narządu),

● Wcześniejsze przebycie przez pacjentkę zabiegów chirurgicznych w obrębie macicy,

● Ciąża wielopłodowa (np. bliźniacza),

● Zajście w ciążę przy wykorzystaniu metody in vitro,

● Palenie papierosów,

● Zajście w ciążę po 35. roku życia.

Jak objawia się łożysko przodujące?

Głównym objawem występowania problemu z łożyskiem przodującym jest krwawienie z pochwy, zwykle o nagłym początku i pojawiające się po 20. tygodniu ciąży. Krew ma typowo żywoczerwony kolor. Zdarza się, że krwawienie jest bardzo nasilone i stanowi zagrożenie dla życia kobiety. U niektórych pacjentek występują również skurcze, czasami bolesne. Warto wiedzieć, że łożysko przodujące często nie daje żadnych objawów i jest rozpoznawane podczas standardowo wykonywanych w czasie ciąży badań.

Kiedy rozpoznaje się łożysko przodujące?

Problem łożyskiem przodującym najczęściej rozpoznawany jest w czasie USG połówkowego, wykonywanego między 18. i 22. tygodniem ciąży. W tym czasie dotyczy około 2% kobiet. W miarę jak macica się powiększa, u wielu ciężarnych problem ustępuje samoistnie. W czasie USG wykonywanego między 28. i 32. tygodniem ciąży lekarz ponownie sprawdza umiejscowienie łożyska i jeśli nadal jest ono nieprawidłowe - potwierdza wcześniejsze rozpoznanie i przedstawia pacjentce zalecany plan postępowania.

Na czym polega leczenie łożyska przodującego?

Postępowanie u kobiety z łożyskiem przodującym opiera się w dużej mierze na monitorowaniu stanu pacjentki i szybkim reagowaniu, gdy pojawią się problemy, np. krwotok. W leczeniu:

● Ważny jest odpoczynek - kobieta zdecydowaną większość dnia powinna spędzać leżąc lub siedząc.

● Czasami zalecana jest przedłużona hospitalizacja pozwalająca na monitorowanie stanu kobiety i dziecka oraz szybkie przeprowadzenie cesarskiego cięcia w razie takiej konieczności.

● Czego nie wolno robić? Podejmować intensywnego lub długotrwałego wysiłku fizycznego. Odradza się również aktywność seksualną, ponieważ może ona wyzwolić krwotok.

● W przypadku nasilonego krwotoku u kobiety, czasami wymagana jest transfuzja krwi.

● Rekomenduje się wykonanie planowego cesarskiego cięcia w 37. lub 38. tygodniu ciąży albo w innym terminie, jeśli istnieją dodatkowe wskazania.

● Pacjentce podaje się kortykosteroidy, gdy istnieje potrzeba wykonania cesarskiego cięcia przed terminem porodu. Pomagają one przyspieszyć dojrzewanie płuc dziecka, co zmniejsza ryzyko poważnych zaburzeń oddechowych po narodzinach.

● Zdarza się, że potrzebne jest przeprowadzenie porodu zabiegowego znacznie wcześniej, w trybie pilnym. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji wystąpienia ciężkiego lub nieustępującego krwotoku, spadku ciśnienia krwi u pacjentki, a także zaburzeń pracy serca płodu.

Jakie zagrożenia wiążą się z obecnością łożyska przodującego?

Łożysko przodujące może wiązać się z powikłaniami u kobiety ciężarnej i jej dziecka:

● U kobiety ciężarnej występuje ryzyko bardzo silnego krwotoku, stanowiącego zagrożenie dla życia, a także zwiększone prawdopodobieństwo konieczności wycięcia macicy w czasie porodu zabiegowego.

● Zagrożeniem dla dziecka jest przede wszystkim wcześniactwo i związane z tym zaburzenia wynikające z niedojrzałości narządów.

Łożysko przodujące - częste pytania przyszłych mam (FAQ)

Czym różni się łożysko przodujące od normalnego?

Łożysko przodujące różni się od normalnego tym, że zamiast w górnej lub bocznej części macicy jest położone na dole, w miejscu blokującym ujście wewnętrzne szyjki macicy.

Czy łożysko przodujące może się przesunąć lub podnieść?

Łożysko przodujące rozpoznane na USG wykonywanym w 18. i 22. tygodniem ciąży lub wcześniej w przypadku dużej części pacjentek zmienia swoje położenie na takie, które nie wiąże się z zagrożeniem dla mamy ani dziecka ani z koniecznością wykonania cesarskiego cięcia.

Czy łożysko przodujące wpływa na odczuwanie ruchów dziecka?

W przypadku tego pytania należy wyjaśnić, że łożysko przodujące nie jest tym samym co łożysko na przedniej ścianie macicy. Problem z łożyskiem przodującym (czyli położonym nisko, “na dole”) nie ma znaczenia w kontekście zdolności do odczuwania ruchów dziecka. Łożysko na przedniej ścianie macicy (czyli po stronie powłok brzusznych kobiety ciężarnej) może wpływać na odczuwanie ruchów płodu, ponieważ narząd zapewnia w tym przypadku swego rodzaju amortyzację. Ruchy dziecka czasami są wtedy wyczuwalne później lub kobieta wyczuwa je jako słabe. Nie oznacza to jednak problemów z rozwojem płodu.

Czy poród naturalny jest możliwy przy łożysku przodującym?

Jeśli problem został rozpoznany na USG wykonywanym w 18. i 22. tygodniem ciąży lub wcześniej, istnieje duża szansa na to, że w kolejnych tygodniach, wraz ze wzrostem macicy, dojdzie do zmiany położenia łożyska. W takim przypadku, o ile nie istnieją inne wskazania do cesarskiego cięcia, ciąża może zostać rozwiązana przez poród naturalny. Jeśli w 29.-30. tygodniu ciąży potwierdzone jest rozpoznanie łożyska przodującego, pacjentce zaleca się cesarskie cięcie. można rozważyć W przypadku łożyska nisko usadowionego , którego brzeg jest oddalony od ujścia wewnętrznego kału szyjki macicy 10 mm i więcej możliwy jest poród naturalny.

Kiedy wykonuje się cesarkę przy łożysku przodującym?

Termin przeprowadzenia planowanego cesarskiego cięcia u kobiety z łożyskiem przodującym zależy m.in. od obecności objawów klinicznych oraz oznak łożyska wrastającego (penetrującego zbyt głęboko ścianę macicy). Przy ich braku, cesarskie cięcie planuje się zwykle na 37. lub 38. tydzień ciąży. W przypadku występowania krwotoku, może zaistnieć potrzeba pilnego wykonania cesarskiego cięcia po 22. tygodniu ciąży, w zależności od czasu jego wystąpienia. Jeśli u pacjentki rozpoznano cechy wrastania łożyska, ale nie obserwuje się niepokojących objawów, cesarskie cięcie typowo jest planowane w terminie między 34. i 37. tygodniem ciąży.

Łożysko przodujące: podsumowanie

Łożysko przodujące jest zaburzeniem, którego wystąpienie podejrzewa się zawsze, jeśli u kobiety ciężarnej po 20. tygodniu ciąży pojawia się krwawienie z dróg rodnych. Często problem nie daje jednak żadnych objawów i jest diagnozowany w rutynowym badaniu USG. Znaczne ograniczenie aktywności fizycznej oraz unikanie aktywności seksualnej to podstawowe rekomendacje dla pacjentek po rozpoznaniu. Potwierdzona na zaawansowanym etapie ciąży obecność łożyska przodującego stanowi wskazanie do porodu metodą cesarskiego cięcia.

Źródła:

1. Dulay A. T. (2024) Placenta Previa, MSD Manual Professional Version, dostęp: https://www.msdmanuals.com/professional/gynecology-and-obstetrics/antenatal-complications/placenta-previa.
2. Dulay A. T. (2024) Placenta Previa, MSD Manual Consumer Version, dostęp: https://www.msdmanuals.com/home/women-s-health-issues/complications-of-pregnancy/placenta-previa.
3. Royal College of Obstetricians & Gynaecologists (2018) Placenta praevia, placenta accreta and vasa praevia, dostęp: https://www.rcog.org.uk/for-the-public/browse-our-patient-information/placenta-praevia-placenta-accreta-and-vasa-praevia/.
4. Anderson-Bagga F. M., Sze A. (2023) Placenta Previa, National Library of Medicine, StatPearls, dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539818/.
5. MedlinePlus (2024) Placenta previa, National Library of Medicine, dostęp: https://medlineplus.gov/ency/article/000900.htm.
6. Zimmer M., Sieroszewski P., Wielgoś M. i wsp. (2022) Algorytm postępowania w przypadkach łożyska przodującego i/lub łożyska w nieprawidłową implantacją (PAS). Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników - 2022, cz. I i II, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 7(2): 92-95, dostęp: https://journals.viamedica.pl/ginekologia_perinatologia_prakt/article/view/90916/67834.