Położna środowiskowa pełni ważną rolę w nadzorowaniu przebiegu ciąży, a także przygotowaniu przyszłej mamy do porodu i sprawowania opieki nad dzieckiem. Odpowiada również za przeprowadzanie wizyt patronażowych. Odbywają się one w warunkach domowych w pierwszych tygodniach życia dziecka i pozwalają na ocenę stanu zdrowia noworodka oraz wsparcie świeżo upieczonych rodziców w (często trudnym) okresie bezpośrednio po narodzinach potomstwa. Jeśli jesteś w I lub II trymestrze ciąży, pomyśl o wyborze zaufanej położnej środowiskowej świadczącej usługi w ramach NFZ. W poniższym artykule podpowiadamy, jak to zrobić.
Co znajdziesz w tym artykule:
- 1.Wybór położnej środowiskowej - co musisz wiedzieć?
- 2.Kim jest położna środowiskowa?
- 3.Rola położnej środowiskowej przed porodem
- 4.Kiedy odbywają się wizyty położnej środowiskowej przed porodem?
- 5.Rola położnej środowiskowej po porodzie
- 6.Kiedy odbywają się wizyty położnej środowiskowej po porodzie?
- 7.Czy wybór położnej środowiskowej jest obowiązkowy?
- 8.Do kiedy należy wybrać położną środowiskową?
- 9.Jak można wybrać położną środowiskową?
- 10.Wybór położnej środowiskowej - częste pytania rodziców (FAQ)
- 11.Wybór położnej środowiskowej: podsumowanie
Wybór położnej środowiskowej - co musisz wiedzieć?
● Położna środowiskowa sprawuje opiekę nad kobietą w czasie ciąży i połogu.
● Zajmuje się m.in. przygotowaniem do porodu i edukacją w zakresie opieki nad noworodkiem.
● Ze wsparcia położnej środowiskowej można korzystać zarówno w czasie ciąży, jak i po narodzinach dziecka.
● Kobieta ma prawo do wyboru (oraz zmiany) własnej położnej środowiskowej świadczącej usługi w ramach NFZ.
Kim jest położna środowiskowa?
Położna środowiskowa, inaczej nazywana również położną podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) lub położną rodzinną, jest osobą wykonującą samodzielny zawód medyczny, o szerokiej roli w wykonywaniu świadczeń opieki zdrowotnej. Zadania położnej środowiskowej obejmują m.in. opiekę położniczą i ginekologiczną nad kobietami w ciąży i po porodzie, a także opiekę nad noworodkami. Świadczenia wykonywane przez położną mogą być wykonywane w ramach:
● Wizyt realizowanych w warunkach ambulatoryjnych (w przychodniach POZ),
● Wizyt realizowanych w domu pacjentki, w tym wizyt patronażowych, mających na celu wsparcie matki i noworodka w pierwszych tygodniach po porodzie.
Rola położnej środowiskowej przed porodem
Położna środowiskowa nadzoruje przebieg ciąży prawidłowej, przeprowadza badania położnicze, a w razie potrzeby kieruje na badania potrzebne do rozpoznania ciąży zagrożonej. Odpowiada również za przygotowanie wspólnie z kobietą ciężarną planu opieki przed porodem i w trakcie porodu oraz w pewnym stopniu za jego realizację. Jednym z podstawowych zadań położnej środowiskowej jest zadbanie o odpowiednią edukację kobiety w ciąży w zakresie teoretycznego i praktycznego przygotowania do porodu, okresu poporodowego oraz opieki nad dzieckiem (w tym m.in. do karmienia piersią). Może ona być realizowana w formie zajęć grupowych (w ramach tzw. szkoły rodzenia) lub indywidualnej.
Kiedy odbywają się wizyty położnej środowiskowej przed porodem?
W ramach opieki przedporodowej położnej środowiskowej na NFZ, wizyty mogą odbywać się:
● Raz w tygodniu od 21. do 31. tygodnia ciąży (maksymalnie 10 wizyt w tym okresie),
● Dwa razy w tygodniu od 32. tygodnia ciąży do czasu rozwiązania (maksymalnie 16 wizyt w tym okresie).
● Trzeba mieć na uwadze, że w niektórych regionach Polski system publicznej opieki zdrowotnej położnej środowiskowej nie funkcjonuje zgodnie z wymienionymi założeniami, głównie z uwagi na brak dostatecznej ilości zatrudnionych specjalistek. W takich miejscach dostępność wizyt położnej środowiskowej może być mniejsza.
Rola położnej środowiskowej po porodzie
Po porodzie położna środowiskowa odpowiada m.in. za:
● Udzielanie rodzicom porad w zakresie pielęgnacji noworodka, laktacji i karmienia piersią, obowiązkowych i zalecanych szczepień ochronnych oraz kontroli płodności,
● Ocenę relacji rodziny z noworodkiem,
● Ocenę i ewentualne wykrywanie nieprawidłowości we wczesnym rozwoju i funkcjonowaniu dziecka,
● Ocenę odruchów noworodka,
● Sprawdzenie sposobu i technik karmienia dziecka.
Kiedy odbywają się wizyty położnej środowiskowej po porodzie?
Do czasu osiągnięcia przez dziecko 2 miesięcy położna środowiskowa powinna odbyć co najmniej 4 wizyty patronażowe w domu. Pierwsza z nich następuje nie później niż po 2 dobach od opuszczenia szpitala przez mamę i malucha, kolejne są rozłożone w czasie na przestrzeni 1.-6. tygodnia życia niemowlaka.
Czy wybór położnej środowiskowej jest obowiązkowy?
Dorosłe kobiety w Polsce mają przypisaną położną środowiskową, nawet jeśli nie dokonały wyboru konkretnej osoby do tej roli. Nie trzeba więc deklarować wyboru położnej, jeśli nie zależy nam na tym, by usługi z tego zakresu były świadczone przez określoną specjalistkę.
Do kiedy należy wybrać położną środowiskową?
Kobiety w ciąży kierowane są do położnej POZ między 21. i 26. tygodniem ciąży. Warto przed tym czasem mieć już wybraną położną środowiskową, by od początku zajmowała się nami osoba, na której pomoc świadomie się zdecydowałyśmy. Jednocześnie dobrze mieć na uwadze, że jeśli nie jesteśmy zadowoleni ze świadczeń wybranej lub przydzielonej przez placówkę położnej na NFZ, 2 razy w roku możemy ją bezpłatnie zmienić. Warto również wiedzieć, że każda dorosła kobieta może wybrać swoją położną POZ w dowolnym czasie, również zanim zajdzie w ciążę. Nie trzeba więc czekać do II trymestru z zadeklarowaniem swojego wyboru określonej osoby do pełnienia tej roli.
Jak można wybrać położną środowiskową?
Przy wyborze położnej warto skorzystać z poleceń znajomych mam, czy kobiet w rodzinie, które były pod opieką określonej specjalistki i ją polecają. Można również kierować się dostępnymi w sieci opiniami, np. na forach dla ciężarnych i świeżo upieczonych mam. Położna środowiskowa nie musi być zatrudniona w placówce medycznej, z której korzystamy na co dzień. Aby zadeklarować wybór położnej środowiskowej na NFZ można zastosować jedną z poniższych metod:
● Wybór położnej środowiskowej przez Internet, np. za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta.
● Pisemna deklaracja w wybranej przychodni POZ.
● Pisemna deklaracja indywidualnie u położnej, która podpisała kontrakt z NFZ.
Jak wybrać położną środowiskową przez Internetowe Konto Pacjenta?
Aby wybrać położną środowiskową wygodnie za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta:
- Zaloguj się na swój profil Internetowego Konta Pacjenta.
- Wejdź w zakładkę “Moje konto”.
- Na dole strony znajdź nagłówek “Twoja Podstawowa Opieka Zdrowotna (POZ)” i w części dotyczącej wyboru położnej kliknij “Wypełnij deklarację”.
- Na następnej stronie wpisz swoją miejscowość i wybierz placówkę medyczną, w której pracuje wybrana przez Ciebie położna.
- Następnie z wykazu dostępnych specjalistek wybierz nazwisko danej położnej i zatwierdź wybór na dole strony klikając “Podpisz deklarację”.
Czy lepiej wybrać położną na NFZ czy prywatnie?
Warto skorzystać z prawa do bezpłatnej opieki położnej środowiskowej na NFZ zarówno przed, jak i po porodzie - szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że możemy samodzielnie wybrać specjalistkę, która świadczy usługi w ramach publicznej opieki zdrowotnej. Znacznie częściej przyszłe mamy decydują się na usługi prywatne w zakresie prowadzonym przez położne do porodu. Takie rozwiązanie pozwala upewnić się, że przy porodzie kobiecie będzie towarzyszyła położna, która w tym samym czasie nie będzie zajmować się również innymi pacjentkami.
Wybór położnej środowiskowej - częste pytania rodziców (FAQ)
Kiedy do domu po porodzie przychodzi położna środowiskowa?
Pierwsza wizyta położnej środowiskowej po porodzie powinna odbyć się w ciągu 48 godzin od opuszczenia szpitala przez mamę i dziecko. Kolejne wizyty (zgodnie z przyjętymi standardami opieki przynajmniej 3) mają miejsce między 1. i 6. tygodniem życia niemowlaka.
O co warto zapytać położną środowiskową przed porodem?
Rolą położnej środowiskowej przed porodem jest pomoc w przygotowaniu się przyszłej mamy do narodzin dziecka. Możesz więc skorzystać z wiedzy specjalistki, pytając ją o jakiekolwiek nurtujące Cię kwestie związane z przebiegiem ciąży i porodu oraz opieką nad niemowlęciem.
Czy można odmówić wizyt patronażowych położnej środowiskowej?
Wizyty położnej środowiskowej są obowiązkowe. W razie odmowy przyjęcia specjalistki w domu, ma ona prawo zgłosić ten fakt np. do opieki społecznej. Może wtedy istnieć podejrzenie, że z dzieckiem lub rodzicami dzieje się coś niepokojącego - jest to sytuacja, która powinna zostać wyjaśniona.
Wybór położnej środowiskowej: podsumowanie
Położna środowiskowa stanowi wsparcie dla mam w okresie ciąży i połogu. Pomaga im w przygotowaniu się do porodu oraz nabyciu umiejętności niezbędnych do sprawowania właściwej opieki nad noworodkiem. Jej zadaniem jest również ocena stanu zdrowia dziecka w pierwszych 6. tygodniach życia, przeprowadzana kilkukrotnie w ramach wizyt patronażowych. Warto wiedzieć, że każdej kobiecie przysługuje prawo do wyboru własnej położnej środowiskowej pracującej w ramach NFZ.
Źródła:
- Iwanowicz-Palus G. J., Krysa J., Bień A. (2013) Rola położnej rodzinnej w Polsce, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 19(3): 272-278, dostęp: https://www.monz.pl/pdf-73403-10224?filename=10224.pdf.
- Centrum e-Zdrowia (2024) Jakie są kompetencje położnej POZ?, dostęp: https://pacjent.gov.pl/system-opieki-zdrowotnej/jakie-sa-kompetencje-poloznej-poz.
- Narodowy Fundusz Zdrowia (2023) Poradnik Pacjenta: W czym pomoże położna i jak ją wybrać?, dostęp: https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/poradnik-pacjenta-w-czym-pomoze-polozna-i-jak-ja-wybrac,8519.html.