Szacuje się, że hemoroidy występują aż u 30-40% kobiet w ciąży. Problem na ogół jest niegroźny dla zdrowia, ale wiąże się z odczuwaniem dużego dyskomfortu. Dlaczego w ostatnim trymestrze obserwuje się największe ryzyko ich rozwoju? Co stosować na hemoroidy w ciąży i czy domowe sposoby mogą pomóc złagodzić dolegliwości? Sprawdź!
Co znajdziesz w tym artykule:
Czym są hemoroidy i jak wyglądają?
Hemoroidy (inaczej określane jako żylaki odbytu) to stan chorobowy polegający na powiększaniu się guzków krwawniczych, czyli fizjologicznych struktur naczyniowych występujących zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz odbytu. Problem hemoroidów pojawia się, kiedy guzki krwawnicze nadmiernie wypełniają się krwią i zwiększają swój rozmiar, wywołując objawy. Dochodzi do tego najczęściej na skutek wzrostu ciśnienia lub zastoju krwi.
Jeśli mamy do czynienia z żylakami, które powstają na zewnątrz odbytu, można je zaobserwować gołym okiem - mają postać sinych guzków. Hemoroidy wewnętrzne typowo są niewidoczne (przynajmniej w początkowej fazie choroby), da się je jednak wyczuć podczas badania przez odbyt.
Żylaki odbytu stanowią powszechną przypadłość. Szczególnie często rozpoznaje się je wśród osób w wieku od 45 do 65 lat (z podobną częstością u kobiet, jak i mężczyzn). Wśród osób młodszych grupą najczęściej zmagającą się z hemoroidami są kobiety w ciąży oraz w okresie połogu.
Dlaczego hemoroidy często powstają w czasie ciąży?
W czasie ciąży mamy do czynienia z wieloma czynnikami, które przyczyniają się do rozwoju żylaków odbytu. Po pierwsze, wraz ze wzrostem płodu dochodzi do przewlekłego zwiększa nia się ciśnienia oddziałującego na żyły w okolicy odbytu. To z kolei prowadzi do mniej efektywnego przepływu krwi przez te naczynia, utrudnienia odpływu i powstawania zastojów, które mogą wywołać powiększenie się guzków krwawniczych.
Ponadto w czasie ciąży wzrasta całkowita ilość krwi krążącej w naczyniach. To także sprzyja zaburzeniom krążenia krwi i zwiększa prawdopodobieństwo tworzenia się zastojów w jej przepływie.
W kontekście rozwoju hemoroidów w ciąży należy także wspomnieć o zaparciach, które są częstą dolegliwością wśród kobiet oczekujących dziecka, m.in. ze względu na działanie czynników hormonalnych. Parcie na stolec przy wypróżnianiu może zwiększać ciśnienie w okolicznych naczyniach krwionośnych i także prowadzić do powstawania hemoroidów.
Żylaki odbytu powstają często także jako skutek porodu siłami natury. W takim przypadku do ich rozwoju prowadzi przede wszystkim silnie zwiększone ciśnienie wywołane parciem.
Ze względu na wymienione czynniki u dużej części kobiet hemoroidy pojawiają się po raz pierwszy w życiu właśnie w okresie ciąży. Najczęściej obserwuje się je w 3. trymestrze, gdy płód jest już większy, a więc wywołuje silniejsze ciśnienie na naczynia krwionośne.
Czynniki ryzyka rozwoju hemoroidów w ciąży
Poza wymienionymi wyżej przyczynami związanymi z ciążą, inne czynniki również mogą zwiększać prawdopodobieństwo rozwoju hemoroidów. Występowaniu części z nich da się zapobiegać. Wśród czynników ryzyka powstawania hemoroidów wymienia się:
● Niski stopień aktywności fizycznej, siedzący styl życia,
● Przebyta w przeszłości operacja w okolicy odbytu,
● Przewlekła biegunka,
● Nadmierna masa ciała,
● Występowanie żylaków odbytu w rodzinie.
Objawy związane z obecnością hemoroidów w ciąży
Główne objawy wynikające z pojawienia się hemoroidów obejmują:
● Ból i podrażnienie w okolicy odbytu, które może nasilać się w czasie siedzenia oraz wypróżniania,
● Uczucie niepełnego wypróżnienia,
● Wyciek śluzu lub krwawienie z odbytu, najczęściej po wypróżnianiu,
● Świąd w okolicy odbytu,
● Obrzęk w okolicy odbytu,
● Widoczny guzek na zewnątrz odbytu.
Diagnostyka hemoroidów w ciąży
Hemoroidy są rozpoznawane na podstawie wizualnej i palpacyjnej oceny odbytu i jego okolic. Lekarze opierają diagnostykę o wywiad pacjenta, obejrzenie odbytu i otaczających tkanek oraz przeprowadzenie badania per rectum, czyli badania odbytnicy. Może ono polegać na wyczuciu guzków krwawniczych palcem, a następnie przeprowadzeniu anoskopii, czyli wprowadzeniu do odbytu wziernika pozwalającego oświetlić i dokładniej obejrzeć jego wnętrze.
Jak leczyć hemoroidy w ciąży?
Pozbycie się hemoroidów w ciąży nie jest łatwe ze względu na brak możliwości wpływu na część z czynników ryzyka ich pojawienia się. Istnieje jednak wiele sposobów pomagających zmniejszyć prawdopodobieństwo nasilania się tego stanu i łagodzić obecne dolegliwości.
Domowe sposoby na hemoroidy w ciąży
Leczenie niefarmakologiczne jest podstawą postępowania w przypadku hemoroidów powstających w czasie ciąży, a jego główny element stanowi dieta mająca na celu zapobieganie zaparciom. Zaleca się przede wszystkim zadbanie o dostateczną podaż błonnika pokarmowego. Dobrymi źródłami tego składnika są:
● Produkty zbożowe, takie jak razowe pieczywo, płatki owsiane, kasze gruboziarniste, brązowy ryż, makaron pełnoziarnisty,
● Warzywa i owoce (w tym owoce suszone),
● Nasiona roślin strączkowych,
● Orzechy, pestki (np. słonecznika, dyni).
Konieczne jest, by przy zwiększonej ilości błonnika pokarmowego w diecie pamiętać o adekwatnej podaży płynów (w przeciwnym razie możemy mieć do czynienia z efektem odwrotnym – nasileniem zaparć). Zalecana ilość dla kobiet w ciąży to co najmniej 2,3 litra dziennie, przy czym przeciętnie około 0,7 litra dostarcza się wraz z żywnością. Pozostałą ilość (minimum 1,6 litra, czyli 6-7 standardowych szklanek) należy uzupełnić pijąc płyny, przede wszystkim wodę.
Poniżej znajdziesz inne domowe sposoby na hemoroidy, które możesz zastosować w czasie ciąży:
● Dbaj o regularną aktywność fizyczną, dostosowaną do możliwości (wysiłek fizyczny także pomaga zapobiegać zaparciom poprzez zwiększenie ruchów jelit ,
● Unikaj nadmiernego parcia na stolec i długiego siedzenia na toalecie w sytuacji, gdy dokuczają ci zaparcia (postaraj się zamiast tego zastosować sposoby złagodzenia trudności w wypróżnianiu – przede wszystkim dietetyczne; w razie ich nieskuteczności, skonsultuj się z lekarzem, by zaproponował doraźnie przyjmowane leki ułatwiające wypróżnienie); pomocne także może być korzystanie z podnóżka w czasie oddawania kału - uniesienie nóg zmienia ułożenie jelit, co zmniejsza siłę parcia potrzebną do wydalenia stolca
● W miarę możliwości staraj się unikać siedzenia lub stania przez dłuższy czas – rób przerwy na zmianę pozycji ciała, odpoczywaj często w pozycji leżącej na boku,
● Przy wypróżnianiu korzystaj z nawilżanych chusteczek zamiast papieru toaletowego, a jeśli masz możliwość - umyj okolicę wodą i osusz delikatnie ręcznikiem bez pocierania,
● Bierz ciepłą (ale nie gorącą) kąpiel – działanie podwyższonej temperatury w przypadku hemoroidów często uśmierza ból.
Leczenie farmakologiczne hemoroidów w ciąży
Jeśli domowe sposoby na hemoroidy nie pomagają, towarzyszy ci nieznośny ból lub zauważasz znaczące krwawienie z odbytu, zasięgnij pomocy medycznej. Lekarz pomoże ci dobrać sposób postępowania bezpieczny w czasie ciąży.
W aptekach dostępne są środki farmakologiczne łagodzące ból związany z hemoroidami, które można zastosować w tym okresie. Najczęściej mają one postać umożliwiającą zastosowanie miejscowe, np. czopków, kremów lub maści na hemoroidy. Leki zawierają typowo substancje o działaniu znieczulającym i przeciwzapalnym.
Leczenie chirurgiczne hemoroidów w ciąży
Leczenie chirurgiczne hemoroidów rzadko stanowi konieczność. Rozważa się tę opcję, jeśli silne objawy często nawracają pomimo zastosowania mniej inwazyjnych metod prewencyjnych (w tym sposobów zapobiegania zaparciom). Na ogół nie zaleca się przeprowadzania operacji w czasie ciąży, a dopiero po okresie połogu, jeśli kobiecie nadal dokucza ten problem po odbytym porodzie.
Profilaktyka hemoroidów w ciąży
Zapobieganie rozwojowi hemoroidów w ciąży w dużej mierze opiera się na profilaktyce zaparć (czyli stosowaniu diety o wystarczającej podaży błonnika pokarmowego, piciu odpowiedniej ilości płynów i regularnym podejmowaniu aktywności fizycznej). Ponadto znaczenie ma także unikanie przedłużonego siedzenia lub stania w jednej pozycji. Kontrola przyrostów masy ciała w czasie ciąży i dostosowanie diety tak, by były one zgodne z zaleceniami, również może przyczynić się do zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia żylaków odbytu.
Ciąża jest okresem zwiększonego ryzyka pojawienia się hemoroidów i duży wpływ na to mają naturalne czynniki fizjologiczne. Warto podejmować możliwe działania profilaktyczne, ale jednocześnie trzeba mieć na uwadze, że pojawieniu się hemoroidów w czasie ciąży nie zawsze da się zapobiec. Choć występowanie żylaków odbytu często prowadzi do silnego dyskomfortu, pocieszeniem może być to, że w większości przypadków ustępują samoistnie i nie stanowią zagrożenia dla zdrowia.
Źródła:
- Lawrence A., McLaren E. R. (2023) External Hemorrhoid, National Library of Medicine, StatPearls, dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK500009/.
- Poskus T., Buzinskiene D., Drasutiene G. i wsp. (2014) Haemorrhoids and anal fissures during pregnancy and after childbirth: a prospective cohort study, BJOG, 121(13): 1666-71, dostęp: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24810254/.
- National Health Services (2024) Piles in pregnancy, dostęp: https://www.nhs.uk/pregnancy/related-conditions/common-symptoms/piles/.
- Staroselsky A., Nava-Ocampo A. A., Vohra S. i wsp. (2008) Hemorrhoids in pregnancy, Canadian Family Physician, 54(2): 189-190, dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2278306/.
- The American College of Obstetricians and Gynecologists (2020) What can I do for hemorrhoids during pregnancy?, dostęp: https://www.acog.org/womens-health/experts-and-stories/ask-acog/what-can-i-do-for-hemorrhoids-during-pregnancy.