Jesteś w ciąży (lub dopiero starasz się o dziecko) i lekarz przepisał Ci luteinę? Jest to lek zawierający syntetyczną postać hormonu inaczej nazywanego progesteronem. Obecność wystarczającej ilości tej substancji w organizmie ma duże znaczenie dla zdolności do utrzymania ciąży. Z poniższego artykułu dowiesz się więcej o działaniu, zastosowaniach i skutkach ubocznych stosowania luteiny przez kobietę ciężarną.
Co znajdziesz w tym artykule:
Luteina w ciąży - co musisz wiedzieć?
● Luteinę stosuje się m.in. w leczeniu niepłodności u kobiet, u których stwierdza się zbyt niską produkcję progesteronu (tzw. niedomogę lutealną).
● Lek wykorzystuje się również w celu zapobiegania poronieniu zagrażającemu oraz w niektórych przypadkach jako metodę profilaktyki porodu przedwczesnego.
● Przy zachowaniu odpowiedniego dawkowania luteina uznawana jest za lek bezpieczny zarówno dla kobiety w ciąży, jak i rozwijającego się płodu.
● Dawkowanie oraz czas stosowania luteiny dobiera się w zależności od konkretnego wskazania do przyjmowania leku.
Czym jest luteina?
Luteina jest inną nazwą dla progesteronu, hormonu niezbędnego dla utrzymania ciąży. W postaci leku szeroko wykorzystuje się ją w ginekologii. Przyjmowanie luteiny przez kobiety, których organizm nie produkuje progesteronu w wystarczającej ilości może zapobiegać poronieniom. Progesteron stosuje się także jako środek zapobiegający porodowi przedwczesnemu u ciężarnych, u których stwierdza się wysokie ryzyko jego wystąpienia. Preparat wydawany jest na receptę, w przypadku obecności konkretnych wskazań do przyjmowania substancji czynnej.
Kiedy stosuje się luteinę?
Związanymi z ciążą wskazaniami do stosowania luteiny są przede wszystkim:
● Leczenie niepłodności związanej z niedomogą lutealną, czyli produkcją zbyt małej ilości progesteronu przez ciałko żółte (za niski poziom progesteronu może prowadzić do trudności w zajściu w ciążę oraz do poronień na wczesnym etapie ciąży),
● Korzystanie z programu zapłodnień in vitro,
● Leczenie poronień nawykowych i zagrażających,
● Zapobieganie porodowi przedwczesnemu u kobiet w ciąży pojedynczej z krótką szyjką macicy (nie więcej niż 25 mm w połowie II trymestru),
● Zapobieganie porodowi przedwczesnemu u kobiet ze spontanicznymi porodami przedwczesnymi w wywiadzie medycznym.
Jak działa luteina w ciąży?
Luteina w postaci leku ma za zadanie stanowić uzupełnienie hormonu wytwarzanego w organizmie kobiety. Wykazuje on szereg różnych funkcji:
● Wpływa na zmiany w błonie śluzowej macicy, które umożliwiają zagnieżdżenie się zarodka,
● Ma znaczenie dla modyfikacji działania układu odpornościowego kobiety ciężarnej w taki sposób, by wykazywał on tolerancję w stosunku do tkanek płodu,
● Wpływa na prawidłowy przepływ krwi między organizmem matki i płodu,
● Ogranicza podatność macicy na produkowane wewnątrz organizmu substancje wywołujące czynność skurczową,
● Wpływa na zmiany charakterystyczne dla ciąży w różnych narządach kobiety.
Jak stosować luteinę w ciąży?
Kobiety ciężarne najczęściej przyjmują luteinę w postaci tabletek dopochwowych. Dawkowanie dobierane jest indywidualnie przez lekarza prowadzącego ciążę. Ocenia on również, jak długo należy stosować luteinę u danej pacjentki. Czas przyjmowania preparatu zależy od konkretnych wskazań. Dla przykładu, w zapobieganiu porodowi przedwczesnemu typowo stosuje się 200 mg progesteronu w postaci dopochwowej raz na dobę w czasie od około 20. do 34. tygodnia ciąży. Natomiast w leczeniu poronień nawykowych zwyczajowa dawka to od 200 do 400 mg 2 razy na dobę, przyjmowana dopochwowo począwszy od cyklu w którym planowane jest zajście w ciążę do 18.-22. tygodnia ciąży.
Jakie są przeciwwskazania do stosowania luteiny?
Do przeciwwskazań do stosowania luteiny należą:
● Stwierdzona nadwrażliwość na substancję czynną,
● Poronienie zatrzymane, nazywane również chybionym, czyli obumarcie zarodka lub płodu bez samoistnego wydalenia z jamy macicy,
● Ciąża pozamaciczna,
● Schorzenia wątroby, takie jak ciężka niewydolność narządu, guzy wątroby,
● Podejrzenie lub rozpoznanie nowotworu piersi lub nowotworu narządów płciowych,
● Choroby zakrzepowo-zatorowe,
● Krwotok mózgu,
● Porfiria.
Luteina w ciąży - fakty
Fakt #1: Luteina może zmniejszać ryzyko porodu przedwczesnego
Istnieją silne dowody naukowe na to, że luteina podawana przed 34. tygodniem ciąży zmniejsza prawdopodobieństwo porodu przedwczesnego u kobiet w ciąży pojedynczej, u których stwierdza się podwyższone ryzyko jego wystąpienia.
Fakt #2: Luteina jest ważna dla utrzymania ciąży na wczesnym etapie, jednak brakuje dowodów na skuteczność stosowania preparatów tego hormonu w zapobieganiu poronieniom o nieznanej przyczynie
Progesteron jest hormonem, którego odpowiednia ilość na wczesnym etapie ciąży jest niezbędna - odgrywa on ważną rolę m.in. w zagnieżdżeniu się zarodka. Z tego powodu luteinę przepisuje się kobietom w przypadku podejrzenia, że ich organizm nie produkuje tej substancji w wystarczającej ilości. W większości przeprowadzonych dotychczas badań nie stwierdzono jednak istotnych statystycznie różnic w szansach na utrzymanie ciąży u kobiet z historią poronień (w tym poronień nawracających) o nieznanej przyczynie, w porównaniu do placebo. Niektórzy lekarze zalecają profilaktyczne przyjmowanie progesteronu w takich przypadkach uzasadniając to faktem, że środek uznawany jest za bezpieczny.
Fakt #3: Luteina może powodować skutki uboczne
Luteinę uznaje się za bezpieczny do stosowania lek zarówno dla kobiety ciężarnej, jak i dziecka. Jego przyjmowanie może wiązać się jednak z występowaniem skutków ubocznych. Do działań niepożądanych zgłaszanych przez niektóre kobiety po przyjęciu luteiny dopochwowo należą:
● Bóle głowy, wzdęcia, bóle brzucha, nudności, skurcze macicy - są to często obserwowane skutki uboczne.
● Senność, biegunka, zaparcia, zaburzenia w obrębie sromu i pochwy (takie jak uczucie dyskomfortu, pieczenie, upławy, suchość, krwawienie z pochwy, grzybica pochwy), zaburzenia sutka (ból, obrzęk, tkliwość), świąd, obrzęki - te działania niepożądane występują rzadko (u mniej niż u 1 na 100 kobiet przyjmujących preparat).
Luteina w ciąży - mity
Mit #1: Każda kobieta w ciąży potrzebuje luteiny w postaci leku
Nie ma uzasadnienia profilaktyczne przyjmowanie luteiny przez kobiety, które nie mają konkretnych wskazań do uzupełniania poziomu progesteronu w organizmie.
Mit #2: Luteina jest podawana zawsze w postaci dopochwowej
Luteina dostępna jest w różnych postaciach: dopochwowej, doustnej, podjęzykowej i domięśniowej. Lek w formie dopochwowej jest zwykle preferowany m.in. ze względu na relatywnie niskie ryzyko wystąpienia działań niepożądanych w porównaniu do pozostałych postaci hormonu.
MIT #3: Luteina jest stosowana jako lek tylko u kobiet w ciąży
Poza wskazaniami związanymi z ciążą, luteinę wykorzystuje się również w leczeniu wielu zaburzeń w stanie zdrowia, m.in. przy zaburzeniach cyklu miesiączkowego i bolesnym miesiączkowaniu, przy zespole napięcia przedmiesiączkowego, a także w endometriozie.
Luteina w ciąży: podsumowanie
Luteina jest stosowana w ginekologii jako uznawany za bezpieczny lek hormonalny o szerokim zastosowaniu. W przypadku części kobiet może odgrywać ważną rolę w zajściu w ciążę lub zapobieganiu poronieniu czy porodowi przedwczesnemu. Środek wydawany jest na receptę i powinien być przyjmowany przy konkretnych wskazaniach, zgodnie z dawkowaniem i zalecanym czasem stosowania określonym przez lekarza.
Źródła:
- Młodawski J., Rokita W., Młodawska M. (2018) Stosowanie progesteronu w zapobieganiu porodowi przedwczesnemu, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 3(3): 85-92, dostęp: https://journals.viamedica.pl/ginekologia_perinatologia_prakt/article/view/59558/46926.
- Charakterystyka Produktu Leczniczego Luteina, 100 mg, tabletki dopochwowe, dostęp: https://www.gdziepolek.pl/produkty/45325/luteina-tabletki-dopochwowe/charakterystyka-produktu/170290?ns=true.
- Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, Wydział Oceny Technologii Medycznych (2023) Progesteron we wskazaniu: profilaktyka i leczenie ciąży zagrożonej porodem przedwczesnym, dostęp: https://bip.aotm.gov.pl/assets/files/off/2023/RPT/OT.422.1.21.2023_progesteron_off_label_cykliczny_REOPTR.pdf.
- Dante G., Vaccaro V., Facchinetti F. (2013) Use of progestagens during early pregnancy, Facts, Views & Visions in ObGyn, 5(1): 66-71, dostęp: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3987350/.
- Coomarasamy A., Williams H., Truchanowicz E. i wsp. (2016) PROMISE: first-trimester progesterone therapy in women with a history of unexplained recurrent miscarriages – a randomised, double-blind, placebo-controlled, international multicentre trial and economic evaluation, Health Technology Assessment, 20(41): 1-92, dostęp: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27225013/.
- Haas D. M., Bofill Rodriguez M., Hathaway T. J. i wsp. (2025) Progestogen for preventing miscarriage in women with recurrent miscarriage of unclear etiology, Cochrane Database of Systematic Reviews, 6: CD003511, dostęp: https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD003511.pub6/full.