USG prenatalne - jak wygląda badanie i co warto wiedzieć przed wizytą?

USG prenatalne - co musisz wiedzieć?

● USG prenatalne wykonywane jest typowo przynajmniej 3 razy w czasie trwania ciąży: w 11.-14.tygodniu, 18.-22. tygodniu oraz 27.-32. tygodniu.

● Badanie pozwala m.in. określić wiek ciążowy i wyznaczyć planowany termin porodu, sprawdzić, czy narządy dziecka rozwijają się prawidłowo, a także ocenić wzrastanie płodu i jego przybliżoną masę ciała.

● W USG prenatalnym zwykle uzyskuje się lepszy obraz, gdy pacjentka ma pełny pęcherz, dlatego w ramach przygotowania do badania często zaleca się wypicie dużej ilości płynów.

● USG ciążowe trwa zwykle 20-30 minut.

Na czym polega USG prenatalne?

Prenatalne badanie USG, czyli badanie ultrasonograficzne wykonywane u kobiety w ciąży, umożliwia uzyskanie obrazu płodu i ocenę jego rozwoju. Jest standardowym elementem przesiewowej diagnostyki w kierunku ewentualnych wad wrodzonych oraz nieprawidłowości w przebiegu ciąży.

Kiedy wykonuje się USG prenatalne?

Standardem jest oferowanie kobiecie wykonania badania co najmniej 3 razy w czasie ciąży o prawidłowym przebiegu. Terminy podstawowych, refundowanych przez NFZ prenatalnych badań USG, zalecanych u większości pacjentek to: 11.-14. tydzień ciąży, 18.-22. tydzień ciąży oraz 27.-32. tydzień ciąży. Dodatkowe badania są proponowane czasami przed 10. tygodniem ciąży (w tym przypadku USG wykonuje się przez pochwę, a nie powłoki brzuszne), a także niezwłocznie po 40. tygodniu ciąży i następnie w odstępach tygodniowych do czasu rozwiązania. Przeprowadzenie USG może być również zalecane ze wskazań zdrowotnych, w różnych terminach.

Co można sprawdzić dzięki USG prenatalnemu?

Cele wykonania USG prenatalnego są różne w zależności od terminu badania - inne czynniki podlegają ocenie w zależności od etapu ciąży:

● USG prenatalne przed 10. tygodniem po zapłodnieniu pozwala m.in. potwierdzić obecność ciąży wewnątrzmacicznej (czyli zagnieżdżenie się zarodka w prawidłowej lokalizacji), określić wiek ciążowy, sprawdzić liczbę zarodków (czyli określić, czy ciąża jest jedno- czy wielopłodowa, np. bliźniacza), a także ocenić budowę narządów płciowych pacjentki.

● USG prenatalne w 11.-14. tygodniu ciąży umożliwia m.in. ocenę struktur anatomicznych i wielkości płodu, zweryfikowanie wieku ciążowego i określenie planowanego terminu porodu, a także ocenę czynności serca płodu.

● USG prenatalne w 18.-22. tygodniu ciąży ma na celu m.in. szczegółową ocenę narządów płodu pod kątem obecności wad wrodzonych oraz ocenę wzrastania płodu i jego przybliżonej masy ciała. W tym badaniu można również stwierdzić płeć dziecka.

● W USG prenatalnym w 27.-32. tygodniu ciąży, podobnie jak w przypadku USG II trymestru, można m.in. dokonać oceny narządów płodu oraz jego wzrastania.

● USG prenatalne po 40. tygodniu ciąży wykonywane jest m.in. w celu oceny położenia płodu, sprawdzenia czynności serca dziecka, określenia jego wymiarów oraz szacunkowej masy ciała, oceny położenia łożyska, a także określenia objętości płynu owodniowego.

Jakie nieprawidłowości wykrywa USG prenatalne?

USG prenatalne pozwala wykryć m.in.:

● Ciążę ektopową (pozamaciczną),

● Niektóre wady wrodzone u dziecka, np. wady serca,

● Wady cewy nerwowej,

● Nieprawidłowości w obrębie kończyn dziecka,

● Niską masę ciała płodu, np. wynikającą z wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu,

● Problemy z łożyskiem, np. łożysko przodujące,

● Nieprawidłowe ułożenie płodu,

● Nieprawidłową ilość płynu owodniowego (wielowodzie i małowodzie).

Jak przygotować się do prenatalnego badania USG?

Zalecane przygotowanie do prenatalnego badania USG zazwyczaj obejmuje jedynie wypicie 2-3 szklanek płynów na około godzinę przed wyznaczonym czasem wizyty. Nie należy w tym okresie opróżniać pęcherza moczowego. Wypełniony pęcherz u kobiety w czasie badania pozwala uzyskać lepszy obraz płodu.

Jak wygląda USG prenatalne?

W USG wykorzystywana jest emitująca ultradźwięki sonda. Przyłożenie jej do powierzchni ciała (najczęściej skóry na brzuchu, choć przy szczególnych wskazaniach ultrasonografia może zostać wykonana przez pochwę) pozwala w czasie rzeczywistym uzyskać obraz wnętrza macicy, w tym rozwijającego się w niej płodu. Typowo prenatalne badanie USG przebiega następująco:

● Lekarz prosi pacjentkę o położenie się na leżance i odsłonięcie brzucha.

● Następnie rozprowadza specjalny żel na powierzchni brzucha.

● Przykłada do brzucha głowicę ultrasonografu.

● Na monitorze ultrasonografu pojawia się obraz wnętrza macicy.

● Lekarz, wykorzystując obraz z sondy widoczny na ekranie, dokonuje szczegółowej oceny różnych parametrów dotyczących m.in. budowy i ułożenia ciała dziecka.

Ile trwa USG prenatalne?

Typowy czas trwania prenatalnego USG to 20-30 minut. Zdarzają się sytuacje, w których osoba przeprowadzająca badanie nie może uzyskać dobrego obrazu, np. z powodu nasilonych ruchów dziecka lub sposobu jego ułożenia w czasie testu. W takich przypadkach USG często trwa dłużej (a czasami istnieje konieczność powtórzenia badania w innym terminie). U kobiet w ciąży wielopłodowej na badanie również potrzeba zwykle więcej czasu.

USG prenatalne - często zadawane pytania (FAQ)

Czy mogę przyjść na prenatalne badanie USG z mężem lub partnerem?

Tak, większość placówek medycznych umożliwia zabranie ze sobą ojca dziecka lub innej wybranej osoby towarzyszącej na prenatalne badanie USG. W wielu przychodniach nie zezwala się natomiast na przychodzenie z dziećmi. Badanie to wymaga koncentracji na szczegółach, dlatego ważna jest spokojna atmosfera.

Czy prenatalne badanie USG jest bezpieczne dla mamy i dziecka?

Badanie USG uznaje się za bezpieczne zarówno dla kobiety ciężarnej, jak i rozwijającego się dziecka. Nie wiąże się z ryzykiem powikłań, nie powoduje również skutków ubocznych.

Czy prenatalne badanie USG pozwala określić płeć dziecka?

Tak, prenatalne USG umożliwia określenie płci dziecka, ale dopiero po wykształceniu się u niego narządów płciowych. Najczęściej rodzice dowiadują się, czy ich maluszek to dziewczynka czy chłopiec podczas badania wykonywanego między 18. i 22. tygodniem ciąży.

Czy USG prenatalne jest obowiązkowe?

Wykonanie prenatalnych badań USG w określonych terminach nie jest obowiązkowe, choć zaleca się je każdej kobiecie. Odmowę wykonania badania przez pacjentkę odnotowuje się w dokumentacji medycznej.

USG prenatalne: podsumowanie

USG prenatalne jest podstawowym, rutynowym badaniem służącym do oceny przebiegu ciąży oraz rozwoju dziecka. Standardowo wykonuje się je przynajmniej trzykrotnie - raz w każdym trymestrze. Badania na określonych etapach ciąży są refundowane przez NFZ. Uznaje się je za bezpieczne dla mamy i dziecka.

Źródła:

1. Borowski D., Pietryga M., Basta P. i wsp. (2020) Rekomendacje Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ciąży o przebiegu prawidłowym - 2020 rok, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 5(2): 63-75, dostęp: https://journals.viamedica.pl/ginekologia_perinatologia_prakt/article/view/69742.
2. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (2018) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej, dostęp: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001756/O/D20181756.pdf.
3. MedlinePlus (2024) Ultrasound pregnancy, National Library of Medicine, dostęp: https://medlineplus.gov/ency/article/003778.htm.
4. National Health Service (2023) Ultrasound scans in pregnancy, dostęp: https://www.nhs.uk/pregnancy/your-pregnancy-care/ultrasound-scans/.