Jak dochodzi do cukrzycy ciążowej?
W trakcie trawienia wszystkie spożywane węglowodany rozkładane są na cukier prosty – glukozę, następnie glukoza wchłaniana jest z przewodu pokarmowego do krwi. Insulina, hormon produkowany przez trzustkę, jest „kluczem” do prawidłowego wykorzystania glukozy w organizmie. Wyłapuje cząsteczki glukozy i umieszcza je w komórkach, by mogły stać się źródłem energii. W przypadku, gdy trzustka nie produkuje wystarczającej ilości insuliny lub komórki niewłaściwie na nią reagują, poziom glukozy we krwi jest zbyt wysoki, a cukier nie jest zamieniany w energię – wtedy lekarz diagnozuje cukrzycę. Powodem nietolerancji węglowodanów i rozwinięcia się cukrzycy w czasie ciąży są zmiany hormonalne organizmu, które wpływają na niewłaściwą przemianę węglowodanów. Organizm produkuje coraz więcej hormonów o działaniu diabetogennym, komórki są bardziej odporne na działanie insuliny, wskutek czego wzrasta zapotrzebowanie na ten hormon. U zdrowych kobiet trzustka w takim wypadku produkuje po prostu więcej insuliny. Do cukrzycy ciążowej dochodzi, gdy trzustka nie nadąża z wydzielaniem większej ilości insuliny i glukoza we krwi utrzymuje się na podwyższonym poziomie.
Cukrzyca ciążowa dotyka 3,4-3,9% kobiet. Niektóre źródła szacują, że cukrzycą ciążową obarczonych jest aż 12-14% kobiet.
Teoretycznie każda przyszła mama może zachorować na cukrzycę ciążową, jednak szczególnie są na nią narażone kobiety, które:
- mają powyżej 35 lat,
- są w drugiej lub kolejnej ciąży,
- urodziły dziecko z wadą rozwojową lub dziecko, którego masa urodzeniowa przekraczała 4 kg,
- mają nadwagę lub otyłość,
- mają dodatni wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy typu 2 lub cukrzycy ciążowej,
- chorowały na cukrzycę ciążową w poprzedniej ciąży,
- cierpią na nadciśnienie tętnicze lub zespół policystycznych jajników,
- u których stwierdzono zgon wewnątrzmaciczny płodu w poprzedniej ciąży.
Diagnostyka cukrzycy ciążowej
U większości kobiet cukrzyca ciążowa rozwija się bezobjawowo – nierozpoznana i nieleczona może zagrażać zarówno życiu i zdrowiu mamy, jak i dziecka. W związku z tym testy określające stężenie glukozy we krwi w trakcie ciąży wykonuje się kilkukrotnie.
|
Test I Oznaczenie glikemii (stężenia glukozy we krwi pacjentki) Schemat postępowania w przypadku nieprawidłowej glikemii na czczo oznaczonej na początku ciąży:
|
|
Test II Forma badania:
Jeżeli jeden z wyników uzyskanych w teście 75 g OGTT jest nieprawidłowy, czyli:
lekarz rozpoznaje cukrzycę ciążową. W takim wypadku zostaniesz skierowana do poradni diabetologicznej dla kobiet ciężarnych lub do ośrodka położniczego zajmującego się cukrzycą zdiagnozowaną w ciąży. |
Cukrzyca ciążowa zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań matczynych i płodowych
Powikłania u mamy:
- wielowodzie (większa niż przewiduje norma ilość płynów owodniowych)
- nawracające zakażenia układu moczowo-płciowego, w tym odmiedniczkowe zapalenie nerek mogące doprowadzić do uszkodzenia i przejściowej niewydolności nerek
- obrzęki
- nadciśnienie tętnicze
- poronienie we wczesnej ciąży
- dystocja barkowa, urazy okołoporodowe, zwiększenie odsetka porodów zabiegowych i cięć cesarskich.
Powikłania u dziecka:
- makrosomia płodu (nadmierna masa płodu). Zwiększa ryzyko urazów okołoporodowych, odsetek porodów zabiegowych i cięć cesarskich, może być przyczyną powikłań śródporodowych w tym niedotlenienia płodu
- wady rozwojowe: serca, nerek, układu nerwowego (bezmózgowie, otwarty rozszczep kręgosłupa, holoprosencefalia)
- embriopatia cukrzycowa – agenezja kości krzyżowej i dysplazja kości ogonowej, połączona z niedorozwojem kości obręczy biodrowej, kończyn dolnych oraz nietrzymaniem moczu i stolca
- powikłania okresu noworodkowego (hipoglikemia czyli zbyt niskie stężenie glukozy we krwi noworodka, hiperbilirubinemia prowadząca do rozwoju żółtaczki noworodkowej, zaburzenia oddychania, przejściowa niewydolność krążenia, zaburzenia elektrolitowe)
- obumarcie wewnątrzmaciczne płodu w okresie okołoporodowym.
Dieta cukrzycowa w ciąży
Warto wiedzieć!
Mama ze zdiagnozowaną cukrzycą ciężarnych dostaje zalecenie wykonania po połogu testu OGTT (z 75 g glukozy), kontroli wyniku z lekarzem prowadzącym lub, jeśli wynik jest nieprawidłowy, kontrolę w Poradni Diabetologicznej dla dorosłych.
Jeżeli zdiagnozowano u Ciebie cukrzycę ciążową – leczenie należy rozpocząć od razu po wizycie u specjalisty. Głównym elementem leczenia cukrzycy ciążowej jest stosowanie dobrze zbilansowanej i zrównoważonej diety, która ma doprowadzić do utrzymania stężenia glukozy w ramach zalecanych norm. Dieta w cukrzycy ciążowej powinna zawierać minimum 1800 kcal (dla ciąży bliźniaczej 2000–2200 kcal) i odpowiednio zwiększoną ilość białka, niezbędną dla prawidłowego wzrostu płodu. Odpowiednia ilość kalorii pomoże zapobiec nadmiernemu przyrostowi masy ciała, warto też zwracać uwagę na jakość i ilość posiłków, które nie będą powodować gwałtownych skoków glukozy we krwi. Dieta oparta jest na 6-8 posiłkach dziennie – 3 posiłkach głównych i 4-5 posiłkach uzupełniających (przekąskach). Dzięki regularnym posiłkom stężenie glukozy we krwi nie będzie spadało w trakcie przerw pomiędzy nimi. Przy cukrzycy ciążowej diabetolog dobiera dietę indywidualnie, biorąc pod uwagę tydzień ciąży, masę ciała, wiek oraz aktywność fizyczną przyszłej mamy. Złotą zasadą jest zasada „jedz mniej a częściej”. Zaleca się, by dieta cukrzycowa w trakcie ciąży była bogata w mało przetworzone produkty, między innymi:
- chudy drób,
- warzywa,
- tłuszcze roślinne: oliwa z oliwek i olej lniany,
- tłuste ryby morskie,
- jaja gotowane na twardo lub miękko,
- kasza jaglana i gryczana,
- ryż pełnoziarnisty,
- amarantus,
- otręby,
- orzechy.
Dieta cukrzycowa w ciąży zakłada ograniczenie ilości zjadanych owoców ze względu na zawarte w nich cukry proste. Natomiast wykluczyć z jadłospisu należy:
- słodycze i wyroby cukiernicze,
- gotowe soki i słodzone napoje gazowane,
- pełnotłuste produkty mleczne,
- sery podpuszczkowe,
- tłuste mięsa i tłusty drób (kaczka, gęś),
- podroby,
- masło i margarynę twardą,
- tłustą śmietanę,
- żywność typu fast-food.
W przypadku, gdy, po wskazanym przez lekarza stosowaniu zalecanej diety, stężenie glukozy nadal utrzymuje się powyżej normy, należy rozpocząć leczenie insuliną. Zazwyczaj cukrzyca ciążowa ustępuje po połogu, jednak zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 w przyszłości. Najlepszą profilaktykę przeciw cukrzycy typu 2 stanowi zdrowa dieta i aktywny tryb życia.
