Kangurowanie noworodka: praktyczne porady dla świeżo upieczonych rodziców

Czym jest kangurowanie?

Kangurowanie, inaczej nazywane kontaktem skóra do skóry, jest metodą postępowania polegającą na układaniu dziecka na nagiej skórze rodzica (zwykle na piersi), by umożliwić bezpośredni kontakt jego ciała z ciałem malucha. Jeśli wykonywane jest przez mamę, zazwyczaj łączy się z inicjowaniem karmienia piersią. Kangurowanie stosuje się przede wszystkim po porodzie, choć późniejszy regularny kontakt skóra do skóry również przynosi korzyści, szczególnie w pierwszych dniach i tygodniach życia dziecka.

Po co stosuje się kangurowanie?

Kangurowanie polecane jest ze względu na korzyści zdrowotne oraz poprawę stanu emocjonalnego rodziców i maluszka. Do zalet przedłużonego kontaktu skóra do skóry można zaliczyć:

• Uzyskanie poczucia bliskości, spokoju i bezpieczeństwa wynikającego z odczuwania ciepła ciała mamy lub taty.
• Obniżenie poziomu stresu zarówno u rodziców, jak i malucha.
• Pozytywny wpływ na proces laktacji i możliwość karmienia piersią.
• Szybsze obkurczanie się macicy i ograniczenie krwawienia u mamy po porodzie, spowodowane przez zwiększenie wydzielania się hormonu - oksytocyny.
• Działanie neuroprotekcyjne, czyli ochraniające wrażliwy układ nerwowy noworodka.
• Wzmocnienie więzi z dzieckiem.
• Poprawę podstawowych parametrów życiowych takich jak tętno i oddech, głębszy sen dziecka i lepszą regulację temperatury ciała, co ważne szczególnie u wcześniaków i dzieci z małą masą urodzeniową.
• Zwiększenie początkowej pewności siebie w zajmowaniu się dzieckiem; podejmowanie kangurowania malucha przez ojca po porodzie wiąże się z większym zaangażowaniem w późniejszą opiekę.
• Kolonizację skóry noworodka naturalną florą bakteryjną mamy lub taty, co stanowi ochronę przed przejmowaniem mikroflory szpitalnej, często o niekorzystnym składzie.
• Zmniejszenie ryzyka depresji poporodowej u mamy.

Kangurowanie noworodka może stanowić również sposób na wyciszenie i uspokojenie dziecka, bardzo przydatny w późniejszym okresie, po powrocie do domu.

Jak wygląda kangurowanie dziecka po porodzie?

Głównym założeniem kangurowania jest zapewnienie przedłużonego, bezpośredniego kontaktu skóra do skóry. Postępowanie po porodzie może różnić się zależności od tego, czy odbył się on metodą naturalną czy przez cesarskie cięcie.

Kangurowanie dziecka po porodzie siłami natury

Noworodek układany jest na klatce piersiowej mamy bezpośrednio po narodzinach, zwykle w pozycji z główką pomiędzy piersiami (bliźniaki, a nawet trojaczki, można kangurować jednocześnie, układając je obok siebie). Potrzebne czynności, takie jak przecięcie pępowiny, wstępne badanie dziecka i ocenę w skali APGAR wykonuje się bez przerywania kontaktu skóra do skóry. Malucha na czas kangurowania okrywa się ogrzaną pieluszką. W czasie pierwszej sesji personel medyczny pomaga również przyjąć mamie i noworodkowi właściwą pozycję do karmienia piersią.

Kangurowanie dziecka po porodzie metodą cc

Główną różnicą w postępowaniu związanym z kangurowaniem w przypadku porodu metodą cesarskiego cięcia jest brak możliwości zapewnienia kontaktu skóra do skóry przez mamę bezpośrednio po narodzinach malucha, z powodu konieczności wcześniejszego zszycia rany (zajmuje to około pół godziny). W tym czasie zaleca się kangurowanie przez ojca dziecka lub inną bliską osobę towarzyszącą przy porodzie. Po zakończeniu zabiegu, kontakt skóra do skóry zwykle przejmuje mama malucha.

Ile trwa kangurowanie dziecka?

Rekomendowany czas kangurowania po porodzie to co najmniej 2 godziny. W kontakcie skóra do skóry z noworodkiem w pierwszych dniach życia warto jednak w miarę możliwości spędzać większą ilość czasu. Jest to szczególnie zalecane w przypadku wcześniaków. Warto pamiętać, że rekomenduje się, by pojedyncza sesja kangurowania trwała nie krócej niż 60 minut.

Jak przygotować się do kangurowania noworodka?

Kangurowanie co do zasady nie wymaga specjalnego przygotowania. Rodzic może być w ubraniu, które umożliwia odsłonięcie klatki piersiowej i położenie na niej dziecka, np. w rozpinanej koszuli. Zaleca się, by mama w czasie kontaktu skóra do skóry nie miała na sobie biustonosza. Maluch natomiast zwykle ma założoną pieluszkę, czapeczkę i skarpetki, a rodzic dodatkowo okrywa jego plecki czystą, ogrzaną tetrową pieluszką, kocykiem lub chustą. Lepiej, by mama ani tata nie używali perfum w dniu, w którym będą kangurować dziecko.

Jeśli chcesz kontynuować kangurowanie noworodka w domu, warto pomyśleć o stworzeniu komfortowych i spokojnych warunków poprzez:

• Wybór spokojnego, cichego miejsca z wygodnym fotelem lub kanapą i bez „rozpraszaczy”, takich jak telewizja czy telefon,
• Zadbanie o swoje podstawowe potrzeby – jedzenie, picie, skorzystanie z toalety – przed rozpoczęciem sesji kangurowania (warto przygotować też szklankę w wodą na stoliku obok miejsca, w którym będziesz siedzieć).

Kangurowanie przez tatę w warunkach domowych jest bardzo dobrym sposobem na odciążenie mamy w opiece nad dzieckiem i danie jej dłuższej chwili dla siebie.

Czy kangurowanie jest obowiązkowe?

Kangurowanie uznawane jest za na tyle istotny element postępowania po narodzinach, że zapis o umożliwieniu nieprzerwanego kontaktu skóra do skóry przez przynajmniej 2 godziny znalazł się w obowiązującym w Polsce standardzie opieki okołoporodowej, określonym przez przepisy prawne. Zgodnie z tymi regulacjami, jedyny wyjątek, w którym lekarz lub położna po porodzie wcześniej przerywają kangurowanie stanowią sytuacje zagrożenia życia lub zdrowia dziecka albo matki. Zapewnienie przez personel medyczny możliwości kangurowania nie oznacza konieczności podejmowania go przez rodziców, choć jest to rekomendowane.

Kangurowanie noworodka – o czym warto pamiętać?

Pierwsze chwile po narodzinach, gdy witamy dziecko na świecie, są szczególną okazją do rozpoczęcia nawiązywania z nim głębokiej więzi. Kangurowanie pomaga poznać się rodzicom z dzieckiem i rozwijać tę więź, a jednocześnie przynosi szeroko udokumentowane korzyści zdrowotne, zarówno dla noworodka, jak i jego mamy.

Źródła:

1. Moore E. R., Bergman N., Anderson G. C. i wsp. (2016) Early skin-to-skin contact for mothers and their healthy newborn infants, Cochrane Database of Systematic Reviews, 2016(11): CD003519, dostęp: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6464366/.
2. Chen E.-M., Gau M.-L., Liu C.-Y. (2017) Effects of Father-Neonate Skin-to-Skin Contact on Attachment: A Randomized Controlled Trial, Nursing Research and Practice, 2017: 8612024, dostęp: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28194281/.
3. American Academy of Pediatrics (2024) Skin-to-Skin Contact: How Kangaroo Care Benefits Your Baby, dostęp: https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/baby/preemie/Pages/About-Skin-to-Skin-Care.aspx.
4. World Health Organization (2003) Kangaroo mother care. A practical guide, WHO Department of Reproductive Health and Research, Geneva, dostęp: https://www.who.int/publications/i/item/9241590351.
5. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (2023) Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 9 czerwca 2023 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej, dostęp: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20230001324.
6. Bajek A., Marcinkowski J. T., Rzempowska J. i wsp. (2014) Kangurowanie – zalecany pierwszy bezpośredni kontakt ciała noworodka z ciałem matki, Hygeia Public Health, 49(3): 417-420, dostęp: http://www.h-ph.pl/pdf/hyg-2014/hyg-2014-3-417.pdf.