Organizm człowieka potrzebuje różnych składników odżywczych do prawidłowego rozwoju. Jednym z nich są tłuszcze, które – choć niektórym mogą kojarzyć się negatywnie – mają duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania zarówno ciała, jak i umysłu, o ile są odpowiednio dobrane. Są niezwykle ważne szczególnie w kontekście rozwoju niemowląt. Mowa o kwasach omega, niezbędnych w diecie najmłodszych. Jakie kwasy omega-3 dla dzieci są najlepsze i dlaczego są tak ważne?
Co znajdziesz w tym artykule:
Kwasy omega-3 dla dzieci – właściwości
Tłuszcze stanowią cenne źródło energii oraz idealne podłoże dla przyswajania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, które są bardzo cenne dla dobra organizmu – witamin A, D, E i K. Są również źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), których organizm samodzielnie nie syntetyzuje, więc muszą być dostarczane wraz z dietą.
Do NNKT zalicza się kwas α-linolenowy (ALA), dokozaheksaenowy (DHA) i eikozapentaenowy (EPA), będące kwasami omega-3. Jaka jest ich rola w organizmie? Są składnikiem budulcowym komórek układu nerwowego oraz wspierają rozwój funkcji poznawczych, takich jak pamięć, myślenie, spostrzeganie, a także rozwój psychoruchowy.
Kwasy omega-3 dla dzieci są niezbędne do prawidłowego rozwoju już na etapie życia płodowego. Szczególnie ważny jest kwas DHA, który odgrywa bardzo istotną rolę w rozwoju mózgu, zarówno pod względem jego budowy, jak i funkcji. Jest głównym elementem budulcowym błon komórkowych neuronów kory mózgowej, a także występuje w istocie szarej mózgu. Mają istotny wpływ na przewodnictwo nerwowe i procesy zachodzące w mózgu.
Ponadto kwas DHA jest głównym elementem budulcowym błon komórkowych czopków i pręcików siatkówki oka, odpowiedzialnych za dobry wzrok – widzenie nocne i barwne oraz ostrość widzenia.
Kwas α-linolenowy jest kluczowym składnikiem budulcowym dla mózgu i siatkówki oka. Podczas wczesnego dzieciństwa, gdy rozwija się mózg i wzrok, odpowiednia podaż ALA może przyczynić się do optymalnego rozwoju tych ważnych funkcji. Ponadto kwasy omega-3, w tym ALA, są związane z lepszymi zdolnościami poznawczymi u dzieci, takimi jak pamięć, uczenie się i koncentracja. Kwas α-linolenowy wykazuje również działanie przeciwzapalne, co może być istotne dla dzieci w przypadku stanów zapalnych, alergii pokarmowych czy innych schorzeń zapalnych.
Kwas eikozapentaenowy może wspierać zdrowie układu odpornościowego u dzieci, pomagając w zapobieganiu infekcjom i wspierając ogólne zdrowie dziecka. Działa też przeciwalergicznie. Jego przyjmowanie jest zalecane przyszłym mamom jeszcze w ciąży, gdyż ma istotny wpływ na prawidłowy rozwój dziecka. Korzystnie oddziałuje na strukturę kostną, bo zwiększa wchłanianie wapnia, a także stymuluje prawidłową syntezę surfaktantu. Ponadto wspomaga właściwe funkcjonowanie układu nerwowego dziecka po porodzie.
Kwasy omega-3 dla dzieci są więc niezwykle ważne w kontekście prawidłowego funkcjonowania najważniejszych układów w organizmie.
Czy suplementacja kwasami omega-3 u dzieci jest potrzebna?
Kwasy omega-3 dla niemowląt i dzieci są ważne ze względu na ich rolę w prawidłowym rozwoju. Jak zostało wspomniane, organizm sam nie jest w stanie ich wytworzyć, dlatego należy je dostarczać wraz z pożywieniem lub suplementować.
Nie jest jednak tak, że suplementacja kwasami omega-3 dla dzieci jest zawsze konieczna.
Jeśli chodzi o kwasy omega-3 dla niemowląt, w przypadku, kiedy są karmione piersią, nie zawsze jest wymagana dodatkowa suplementacja. Jeśli dieta matki jest bogata w odpowiednie produkty spożywcze lub suplementy – wówczas jej mleko jest wystarczającym źródłem kwasów omega-3 dla niemowlaka. W przypadku, jeśli dieta mamy nie spełnia odpowiednich warunków – jest uboga w ryby i zdrowe tłuszcze – wystarczy, że to ona zwiększy spożycie lub wprowadzi suplementację, nie musi zaś dodatkowo dostarczać maluszkowi kwasów omega-3. Mleko matki jest całkowicie wystarczające.
Jeśli zaś chodzi o niemowlęta karmione mlekiem modyfikowanym, ono również jest wystarczającym źródłem kwasów omega-3 dla niemowlaka, ponieważ zgodnie z prawem musi być w nie wzbogacane, by zapobiegać niedoborom.
Suplementacja kwasami omega-3 u niemowląt może być konieczna w chwili, kiedy w procesie rozszerzania diety produkty uzupełniające nie są w stanie zaspokoić dziennego zapotrzebowania na odpowiednie tłuszcze, np. dieta jest uboga w ryby lub maluch nie spożywa w wystarczających ilościach mleka mamy lub mleka modyfikowanego.
Gdzie występują naturalne kwasy omega-3?
Kwasy omega 3 dla niemowląt i dzieci z łatwością można pozyskać z codziennej diety. Ich cennym źródłem są ryby, oleje, nasiona oraz orzechy.
Jeśli chodzi o kwasy ALA, ich szczególnie bogatym źródłem są oleje roślinne, np. olej lniany, rzepakowy, sojowy, a także orzechy włoskie, siemię lniane oraz nasiona chia.
Kwasy EPA i DHA znajdują się w tłustych rybach morskich, takich jak łosoś, makrela, śledź czy sardynka, a także w algach i owocach morza.
Źródłem kwasów omega-3 dla niemowląt może być awokado, powszechnie stosowane na etapie rozszerzania diety przez rodziców w formie pasty, którą uwielbiają maluchy. Awokado uznawane jest za żywność superfood, bogatą w wiele cennych składników odżywczych.
Sposoby na wzbogacenie diety dziecka w kwasy omega-3
Można uznać, że nie ma zdrowego rozwoju bez odpowiedniej ilości kwasów omega-3. Jak zwiększyć ich obecność w diecie dziecka?
Przede wszystkim, zanim sięgnie się po jakiekolwiek suplementy, warto spróbować dostarczać je naturalnie. Już na etapie rozszerzania diety wśród podawanych niemowlakowi pokarmów powinny znajdować się ryby. Nie każdy maluch od razu je zaakceptuje, ale to nie powinno zniechęcać rodzica do prób. Pomysłów na podanie dziecku ryby jest mnóstwo, od klasycznych form, po zupy, placki, klopsiki, sosy czy pasty. Dopiero, jeśli zaobserwuje się, że dziecko nie spożywa odpowiedniej ilości ryb (co może być wynikiem nie tylko jego niechęci, ale i ogólnych założeń żywieniowych rodziny – po prostu nie każdy lubi ryby!) należy pomyśleć o suplementacji, która musi być poprzedzona spotkaniem z lekarzem, który zaleci najlepszy preparat z kwasami omega-3 dla dziecka.
Ponadto należy pamiętać, że kwasy omega-3 znajdują się nie tylko w rybach, ale również olejach roślinnych, nasionach, orzechach czy wspomnianym wcześniej awokado. Te produkty łatwo włączyć do diety, są też lepiej akceptowane przez dzieci.
Jakie jest zapotrzebowanie na kwasy omega-3?
Jeśli chodzi o zapotrzebowanie i normy spożycia kwasów omega 3 przez niemowlęta i dzieci, zgodnie z zaleceniami Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny (NIZP-PZH) wyglądają one następująco:
● Niemowlęta i dzieci w wieku 7-24 miesięcy – wyłącznie DHA 100 mg/dobę
● Dzieci i młodzież 2-18 lat – DHA i EPA 250 mg/dobę
Kwasy ALA powinny stanowić 0,5% energii z diety.
Jeśli jest taka możliwość, kwasy omega-3 dla niemowląt i dzieci powinny być pozyskiwane wyłącznie z diety.
Idealnie jeśli przyjmują postać naturalnego posiłku, np. łosoś na parze z sałatą skropioną olejem czy też w formie pasty z awokado na kanapki.
W razie wątpliwości, czy dieta dziecka dostarcza odpowiednią ilość kwasów omega 3 i należy włączyć dodatkową suplementację — należy skonsultować się z lekarzem.
Ważne informacje: Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt oraz rekomendowane dla małych dzieci wraz z urozmaiconą dietą. Mleko matki zawiera składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami.
Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza.
To artykuł edukacyjny dla rodziców, w którym wspomniane jest zarówno mleko matki, jak i mleko modyfikowane.
Bibliografia:
- Czerwionka-Szaflarska M. i wsp., Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie suplementacji kwasu dokozaheksaenowego (DHA) i innych kwasów tłuszczowych omega-3 w populacji kobiet ciężarnych, karmiących piersią, niemowląt oraz dzieci i młodzieży, Standardy Medyczne/Pediatria 2023, T. 20, 505-517
- E. Materac, Z. Marczyński, K.H. Bodek, Rola kwasów tłuszczowych omega-3 w organizmie człowieka, [w:] Bromatologia i chemia toksykologiczna XLVI, 2013, 2, str. 225 – 233, [online:] https://www.ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2013/2/BR%202-2013%20-%20s.%20225-233.pdf
- A. Mechlińska, Omega-3 dla dzieci – dlaczego jest ważne i jak je uzupełniać, [online:] https://dietetycy.org.pl/omega-3-dla-dzieci/#google_vignette
- E. Dybkowska, Rola kwasów tłuszczowych w żywieniu i zdrowiu człowieka, 2015
- J. Bryś et al., Oleje bogate w kwasy Omega-3 jako potencjalne źródło kwasów nienasyconych w diecie dla niemowląt i małych dzieci, Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego, 2016/1, str. 47-52
- E. Pac-Kożuchowska, Kwasy tłuszczowe omega-3 a stan zdrowia dzieci, Endokrynol. Ped., 7/2008; 4(25): 49-54
- K. Marciniak-Łukasiak, Rola i znaczenie kwasów tłuszczowych omega-3, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2011, 6 (79), 24 – 35
- M. Kraśnicka, Awokado. Wyjątkowy owoc, wyjątkowe właściwości. Poznaj awokado, [online:] https://dietetycy.org.pl/awokado/
- M. Jarosz, E. Rychlik, K. Stoś, J. Charzewska (red.), Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, NIZP-PZH, 2020.