Każda kobieta zatrudniona na umowę o pracę ma prawo do urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego oraz wychowawczego. A jak jest z ojcami? Każdemu świeżo upieczonemu tacie również przysługuje prawo do urlopu rodzicielskiego, ojcowskiego i urlopu tacierzyńskiego, które niekiedy bywają ze sobą mylone, bo ich nazewnictwo nie jest oficjalne. Jak obecnie wyglądają przepisy dotyczące urlopów dla ojców? Czym różni się urlop ojcowski od urlopu tacierzyńskiego?
Co znajdziesz w tym artykule:
Czym jest urlop ojcowski i kto może z niego skorzystać?
Według zasad prawa obowiązującego w Polsce pracownikom posiadającym ubezpieczenie chorobowe po urodzeniu dziecka przysługuje przywilej zwany urlopem ojcowskim. Słowo „przywilej” oznacza, że urlop może zostać wykorzystany przez tatę, ale nie musi. Co istotne, jeśli pracownik nie zdecyduje się na wykorzystanie urlopu, to nie przysługuje mu za to ekwiwalent pieniężny.
Ojcu spełniającemu kryteria, tj. posiadającemu ubezpieczenie chorobowe, przysługuje prawo do urlopu ojcowskiego, którego wymiar wynosi 2 tygodnie, czyli 14 dni (łącznie z weekendami). Każdy świeżo upieczony tata może go wykorzystać w dowolnym momencie do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy (a nie jak przed 2022 rokiem do ukończenia przez dziecko 2 lat).
Urlop ojcowski jest urlopem pełnopłatnym, co oznacza, że za czas opieki nad dzieckiem ojciec otrzymuje 100% wynagrodzenia, które w uproszczeniu obliczane jest na podstawie wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy pracy. Urlop ten można wykorzystać w czasie, gdy matka korzysta z urlopu macierzyńskiego. Urlopu ojcowskiego nie można przekazać matce dziecka ani się nim z nią podzielić.
Urlop ojcowski a tacierzyński – czym się różnią?
Urlop ojcowski przysługuje każdemu tacie, który posiada ubezpieczenie chorobowe. Wynosi on dwa tygodnie i musi być wykorzystany do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia albo upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia. Można go wykorzystać w maksymalnie dwóch częściach, z których żadna nie może być krótsza niż tydzień. Jest on pełnopłatny i udzielany niezależnie od urlopu macierzyńskiego.
Z kolei urlop tacierzyński to nazwa potoczna, której na próżno możemy szukać w Kodeksie Pracy. Z tego rodzaju urlopem mamy do czynienia, gdy mama, która nie wykorzysta w pełni przysługującego jej urlopu rodzicielskiego i zrzeka się go na rzecz ojca dziecka. W takiej sytuacji to on sprawuje opiekę nad dzieckiem i przysługuje mu za to stosowny zasiłek.
Urlop rodzicielski, dodatkowy urlop dla ojca – zmiany od 2022 roku
Dyrektywa unijna, nazywana work-life balance, nakazywała Polsce zmienić przepisy Kodeksu Pracy od 2 sierpnia 2022 r. w Polsce powinny zmienić się przepisy w Kodeksie Pracy, wynikające z konieczności implementacji dyrektywy unijnej, nazywanej work-life balance. Jej celem jest pomoc rodzinom w pogodzeniu obowiązków zawodowych z opieką nad dzieckiem. UE zwróciła uwagę, że to na matkach ciąży znaczna część odpowiedzialności za wychowanie dziecka, co jest jedną z przyczyn ich wycofania z rynku pracy. Wobec tego dyrektywa work-life balance ma na celu pomoc w wyrównywaniu szans. Jakie zmiany przyniosła ze sobą nowa dyrektywa?
Nowa dyrektywa wydłużyła urlop rodzicielski do 41 tygodni, a więc aż o 9 tygodni. Jednakże owe, dodatkowe 9 tygodni przysługuje wyłącznie ojcu. Jeśli ojciec ich nie wykorzysta, to prawo do skorzystania z nich nie przechodzi na matkę. Za ten dodatkowy urlop ojcowie otrzymują 70% podstawy wynagrodzenia. Ważną zmianą jest również to, że urlop rodzicielski można wykorzystać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia.
Nowe przepisy pozwalają dzielić 41 tygodni urlopu rodzicielskiego dowolnie między rodziców, z tym zastrzeżeniem, że każdemu z nich przysługuje 9 tygodni „na wyłączność” i swoich części nie mogą przenosić na drugiego rodzica. Do podziału rodzice mają zatem 23 tygodnie.
Dzięki wprowadzeniu nowych przepisów, ojcowie mają możliwość skorzystania z dodatkowych 9 tygodni na opiekę nad dzieckiem. Ten urlop nazywa się potocznie i zamiennie dodatkowym urlopem ojcowskim lub tacierzyńskim. Jego celem jest wyrównanie szans rodziców na rynku pracy.
Urlop rodzicielski – tacierzyński przysługuje pracownikom z ubezpieczeniem zdrowotnym, zarówno w przypadku, gdy urodzi im się ich własne dziecko, jak również gdy dziecko przysposobią.
Aby skorzystać z urlopu rodzicielskiego, ojciec musi złożyć wniosek w formie pisemnej lub elektronicznej w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu, załączając skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub zagraniczny dokument potwierdzający urodzenie dziecka albo kopię pełnomocnego postanowienia sądu o przysposobieniu przez niego dziecka, a także oświadczenie ojca, czy korzystał z urlopu ojcowskiego lub jego części.