Budowa układu pokarmowego
Budowa układu pokarmowego umożliwia wszystkim organom najlepsze i najbardziej efektywne wykonywanie swojej funkcji. Za pracę układu pokarmowego odpowiadają układ nerwowy i hormonalny. To dzięki sygnałom płynącym z przewodu pokarmowego oraz wątroby i trzustki do mózgu – pobieramy pokarm, trawimy go, wchłaniamy oraz odczuwamy sytość czy głód. Dowiedz się, jak zbudowane są poszczególne odcinki przewodu pokarmowego i narządy trawienne u Twojego dziecka, aby lepiej zrozumieć specyficzne potrzeby żywieniowe maluszka.
Jama ustna jest pierwszym odcinkiem przewodu pokarmowego. Jej podstawowa funkcja to przyjmowanie pokarmu i przygotowywanie kęsa do dalszej „drogi”. W obrębie jamy ustnej znajdują się ślinianki, produkujące ślinę. Ślina ma bardzo ważne zadania: zmiękcza pokarm i działa bakteriobójczo na patogeny. Zawarty w ślinie enzym – amylaza służy do wstępnego trawienia pokarmu, głównie dwucukrów, np. skrobi. Za pomocą, dziąseł u niemowląt, a następnie zębów, dochodzi do rozdrabniania i miażdżenia pokarmu. Język zbudowany z mięśni poprzecznie prążkowanych posiada na swojej powierzchni kubki smakowe, służące do rozpoznawania smaków. Język umożliwia także mieszanie pokarmu ze śliną oraz przesuwanie kęsa w stronę gardła, gdzie następuje połknięcie pokarmu.
Gardło łączy jamę ustną z przełykiem. Gardło jest również newralgicznym miejscem, w którym łączą się drogi oddechowe z przewodem pokarmowym. Dlatego ważna jest ostrożność w czasie jedzenia i połykania pokarmu, aby kęs nie dostał się do krtani i nie doszło do zakrztuszenia. Gardło jest granicą, po przekroczeniu której losy pokarmu są niezależne od naszej woli.
Kolejnym narządem w układzie pokarmowym jest przełyk, czyli przewód łączący gardło z żołądkiem. Tu zaczyna się tzw. fala perystaltyczna, za którą odpowiadają mięśnie gładkie przełyku. Przełyk jest odcinkiem przewodu pokarmowego, w którym nie zachodzą procesy trawienia czy wchłaniania Uchodzi do żołądka, z którym łączy się za pomocą wpustu.
Żołądek to bardzo umięśniony i unerwiony organ. Dzięki tym cechom budowy możliwe są skurcze ścian żołądka, które mieszają pokarm z sokami trawiennymi. W żołądku zaczynają się procesy trawienia białek. U niemowląt występuje specjalny enzym, podpuszczka, który ułatwia trawienie białek z mleka mamy. Enzym ten zanika około 3. roku życia dziecka. Dzięki obecności kwasu solnego żołądek pełni także funkcję ochronną, tworząc środowisko niekorzystne dla patogenów.
Kalendarz żywienia dziecka w 1000 pierwszych dni
Dowiedz się, jak prawidłowo komponować dietę Twojego dziecka w czasie 1000 pierwszych dni życia.
SprawdźPo opuszczeniu żołądka pokarm dostaje się do pierwszego odcinka jelita cienkiego – dwunastnicy. Tu uchodzą wspólnie przewody: żółciowy z wątroby i trzustkowy z trzustki. Jelito cienkie wyściełane jest kosmkami jelitowymi, które zwiększają powierzchnię wchłaniania. To tu, po rozdrobnieniu białek, węglowodanów i tłuszczów, do naczynia limfatycznego wchłaniane są kwasy tłuszczowe, a do naczyń krwionośnych aminokwasy i cukry. Krew transportuje wchłonięte składniki żyłą wrotną do wątroby, gdzie zachodzą dalsze procesy przemiany.
Jelito cienkie przechodzi w jelito grube – okrężnicę. W tym miejscu zlokalizowany jest także wyrostek robaczkowy. Okrężnica dzieli się na kilka części: jelito grube wstępujące, poprzeczne i zstępujące. Ostatnim odcinkiem jelita grubego, a zarazem przewodu pokarmowego jest odbytnica, która kończy się odbytem. Funkcją okrężnicy jest formowanie kału, wchłanianie wody i elektrolitów – sodu i potasu. Dzięki obecności mikroflory jelitowej zachodzą tam także kluczowe dla zdrowia i rozwoju procesy.
Oprócz przewodu pokarmowego w skład układu pokarmowego wchodzą także ważne organy: wątroba, trzustka i pęcherzyk żółciowy. Wątroba położona jest w prawym podżebrzu pod przeponą. To największy gruczoł w organizmie człowieka. Wątroba pełni wiele istotnych funkcji, nie tylko trawiennych. Jej udział w procesie trawienia polega miedzy innymi, na produkowaniu żółci – substancji niezbędnej w przygotowywaniu tłuszczów do trawienia. Żółć, gromadzona w pęcherzyku żółciowym i uwalniana do dwunastnicy rozdrabnia tłuszcza na mniejsze cząsteczki, umożliwiając skuteczniejsze działanie lipaz – enzymów trawiących tłuszcze. Trzustka położona jest po lewej stronie, w górnej części jamy brzusznej. Pełni ważne funkcje: wewnątrzwydzielniczą (trawienną) oraz zewnątrz wydzielniczą (regulującą).