Budowa układu pokarmowego
Budowa układu pokarmowego umożliwia wszystkim organom najlepsze i najbardziej efektywne wykonywanie swojej funkcji. Za pracę układu pokarmowego odpowiadają układ nerwowy i hormonalny. To dzięki sygnałom płynącym z przewodu pokarmowego oraz wątroby i trzustki do mózgu – pobieramy pokarm, trawimy go, wchłaniamy oraz odczuwamy sytość czy głód. Dowiedz się, jak zbudowane są poszczególne odcinki przewodu pokarmowego i narządy trawienne u Twojego dziecka, aby lepiej zrozumieć specyficzne potrzeby żywieniowe maluszka.
Jama ustna jest pierwszym odcinkiem przewodu pokarmowego. Jej podstawowa funkcja to przyjmowanie pokarmu i przygotowywanie kęsa do dalszej „drogi”. W obrębie jamy ustnej znajdują się ślinianki, produkujące ślinę. Ślina ma bardzo ważne zadania: zmiękcza pokarm i działa bakteriobójczo na patogeny. Zawarty w ślinie enzym – amylaza służy do wstępnego trawienia pokarmu, głównie dwucukrów, np. skrobi. Za pomocą, dziąseł u niemowląt, a następnie zębów, dochodzi do rozdrabniania i miażdżenia pokarmu. Język zbudowany z mięśni poprzecznie prążkowanych posiada na swojej powierzchni kubki smakowe, służące do rozpoznawania smaków. Język umożliwia także mieszanie pokarmu ze śliną oraz przesuwanie kęsa w stronę gardła, gdzie następuje połknięcie pokarmu.
Gardło łączy jamę ustną z przełykiem. Gardło jest również newralgicznym miejscem, w którym łączą się drogi oddechowe z przewodem pokarmowym. Dlatego ważna jest ostrożność w czasie jedzenia i połykania pokarmu, aby kęs nie dostał się do krtani i nie doszło do zakrztuszenia. Gardło jest granicą, po przekroczeniu której losy pokarmu są niezależne od naszej woli.
Kolejnym narządem w układzie pokarmowym jest przełyk, czyli przewód łączący gardło z żołądkiem. Tu zaczyna się tzw. fala perystaltyczna, za którą odpowiadają mięśnie gładkie przełyku. Przełyk jest odcinkiem przewodu pokarmowego, w którym nie zachodzą procesy trawienia czy wchłaniania Uchodzi do żołądka, z którym łączy się za pomocą wpustu.
Żołądek to bardzo umięśniony i unerwiony organ. Dzięki tym cechom budowy możliwe są skurcze ścian żołądka, które mieszają pokarm z sokami trawiennymi. W żołądku zaczynają się procesy trawienia białek. U niemowląt występuje specjalny enzym, podpuszczka, który ułatwia trawienie białek z mleka mamy. Enzym ten zanika około 3. roku życia dziecka. Dzięki obecności kwasu solnego żołądek pełni także funkcję ochronną, tworząc środowisko niekorzystne dla patogenów.
Po opuszczeniu żołądka pokarm dostaje się do pierwszego odcinka jelita cienkiego – dwunastnicy. Tu uchodzą wspólnie przewody: żółciowy z wątroby i trzustkowy z trzustki. Jelito cienkie wyściełane jest kosmkami jelitowymi, które zwiększają powierzchnię wchłaniania. To tu, po rozdrobnieniu białek, węglowodanów i tłuszczów, do naczynia limfatycznego wchłaniane są kwasy tłuszczowe, a do naczyń krwionośnych aminokwasy i cukry. Krew transportuje wchłonięte składniki żyłą wrotną do wątroby, gdzie zachodzą dalsze procesy przemiany.
Jelito cienkie przechodzi w jelito grube – okrężnicę. W tym miejscu zlokalizowany jest także wyrostek robaczkowy. Okrężnica dzieli się na kilka części: jelito grube wstępujące, poprzeczne i zstępujące. Ostatnim odcinkiem jelita grubego, a zarazem przewodu pokarmowego jest odbytnica, która kończy się odbytem. Funkcją okrężnicy jest formowanie kału, wchłanianie wody i elektrolitów – sodu i potasu. Dzięki obecności mikroflory jelitowej zachodzą tam także kluczowe dla zdrowia i rozwoju procesy.
Oprócz przewodu pokarmowego w skład układu pokarmowego wchodzą także ważne organy: wątroba, trzustka i pęcherzyk żółciowy. Wątroba położona jest w prawym podżebrzu pod przeponą. To największy gruczoł w organizmie człowieka. Wątroba pełni wiele istotnych funkcji, nie tylko trawiennych. Jej udział w procesie trawienia polega miedzy innymi, na produkowaniu żółci – substancji niezbędnej w przygotowywaniu tłuszczów do trawienia. Żółć, gromadzona w pęcherzyku żółciowym i uwalniana do dwunastnicy rozdrabnia tłuszcza na mniejsze cząsteczki, umożliwiając skuteczniejsze działanie lipaz – enzymów trawiących tłuszcze. Trzustka położona jest po lewej stronie, w górnej części jamy brzusznej. Pełni ważne funkcje: wewnątrzwydzielniczą (trawienną) oraz zewnątrz wydzielniczą (regulującą).
