Angina jest jedną z najczęstszych przyczyn wizyt u lekarzy rodzinnych i nierzadko zdarza się, że rozwija się również u kobiet ciężarnych. Ciąża może w pewnym stopniu modyfikować funkcje układu odpornościowego i zwiększać ryzyko infekcji oraz jej powikłań. Ponadto w przebiegu anginy w ciąży, z uwagi na rozwijający się płód, konieczna jest większa ostrożność, w szczególności obejmująca zapobieganie gorączce oraz dobór bezpiecznych leków.
Co znajdziesz w tym artykule:
Czym jest angina?
Angina jest stanem ostrego zapalenia gardła oraz migdałków podniebiennych (dwóch struktur znajdujących się po prawej i lewej stronie tylnej części gardła). U podłoża zdecydowanej większości przypadków (80-85%) leżą zakażenia wirusowe, rzadziej przyczyną są bakterie (głównie paciorkowce) wywołujące tzw. anginę ropną. Głównym objawem stanu zapalnego jest ból gardła. Większość osób przynajmniej raz w ciągu swojego życia przechodzi anginę. Częściej występuje ona wśród dzieci, ale rozwija się także u wielu dorosłych. Zapalenie migdałków i gardła typowo rozwija się w okresie jesienno-zimowym, choć przypadki choroby obserwuje się przez cały rok.
Objawy anginy w ciąży
Objawy anginy u kobiety w ciąży nie różnią się od tych obserwowanych zazwyczaj u innych osób dorosłych oraz dzieci. Obejmują przede wszystkim:
- Ból gardła, dyskomfort przy przełykaniu,
- Podwyższoną temperaturę ciała,
- Kaszel,
- Ból głowy,
- Nudności i wymioty,
- Osłabienie, uczucie zmęczenia,
- Ból ucha,
- Zmiany w głosie, utratę głosu,
- Nieprzyjemny zapach z ust,
- Obrzęk migdałków,
- Biały lub żółtawy nalot widoczny na migdałkach,
- Zaczerwienienie gardła,
- Powiększenie szyjnych węzłów chłonnych,
- Ból lub sztywność w obrębie szyi.
Diagnostyka anginy w ciąży
Zalecane postępowanie diagnostyczne ma na celu przede wszystkim stwierdzenie czy zapalenie migdałków i gardła wywołane jest przez paciorkowce (bakterie), czy inne drobnoustroje, przede wszystkim wirusy. Ma to zasadnicze znaczenie dla dobrania sposobu leczenia.
Podstawą rozpoznania anginy jest wywiad medyczny i badanie przedmiotowe. Na podstawie obrazu klinicznego lekarz ocenia prawdopodobieństwo, że doszło do infekcji paciorkowcowej. W tym celu może skorzystać ze specjalnych skali, które pozwalają je oszacować, przyznając określoną ilość punktów przy występowaniu danych czynników. Na bakteryjne pochodzenie anginy może wskazywać kombinacja elementów, takich jak:
- Temperatura ciała powyżej 38°C,
- Brak kaszlu,
- Powiększone węzły chłonne szyjne przednie,
- Nalot widoczny na migdałkach i ich obrzęk,
- Nagły i ostry początek choroby,
- Silny ból gardła i trudności w połykaniu,
- Nudności, wymioty, ból brzucha,
- Kontakt w czasie ostatnich 2 tygodni z osobą ze stwierdzoną anginą paciorkowcową.
Bierze się również pod uwagę fakt, że ryzyko anginy paciorkowcowej jest znacznie niższe u osób dorosłych niż u dzieci.
W przypadku wysokiego ryzyka, że u kobiety ciężarnej mamy do czynienia z anginą paciorkowcową najczęściej wykonuje się dodatkowo wymaz z gardła w celu przeprowadzenia posiewu pozwalającego potwierdzić diagnozę. Obecnie jest możliwość wykonania w gabinecie lekarskim Strep-testu, który w ciągu kilku minut daje odpowiedź czy przyczyną objawów jest paciorkowiec, Dodatkowe badania nie są zwykle potrzebne, jeśli szacowane ryzyko jest niskie. W takim przypadku zakłada się wirusowe pochodzenie anginy.
Jak leczyć anginę w ciąży?
Przeprowadzona diagnostyka pozwala na dobór odpowiedniego sposobu leczenia. W przypadku rozpoznania anginy paciorkowcowej, postawą terapii jest zastosowanie doustnych antybiotyków. Warto pamiętać, że w razie rozpoczęcia antybiotykoterapii należy przeprowadzić cały zalecony przez lekarza cykl leczenia, nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej.
Antybiotykoterapia często bywa nadużywana – szacuje się, że tego rodzaju leków potrzebuje mniej niż 15% osób dorosłych ze stwierdzoną anginą, a przepisywane są znacznie częściej.
W sytuacji, gdy podejrzewa się anginę o podłożu wirusowym, leczenie powinno opiera
się na łagodzeniu objawów (a więc nie stosuje się w tym przypadku środków farmakologicznych, które mogłyby bezpośrednio przeciwdziałać infekcji). Terapia anginy w ciąży polega wtedy na zastosowaniu leków przeciwbólowych i obniżających gorączkę (takich jak paracetamol) oraz domowe sposoby łagodzenia dolegliwości:
- Dbanie o odpoczynek i dostateczną ilość snu,
- Picie dużej ilości płynów,
- Płukanie gardła roztworem soli w ciepłej wodzie (około ½ łyżeczki soli na szklankę wody),
- Modyfikację diety tak, by ułatwić przełykanie pokarmu (zaleca się przede wszystkim spożywanie miękkich pokarmów o wysokiej zawartości wody, np. zupy, gulasze, gotowane mięso ryby i jaja, gotowane warzywa, gotowane ziemniaki, owsianki, musy i koktajle owocowe),
- Unikanie żywności, która może podrażniać gardło, w tym ostrych przypraw i produktów o wysokiej kwasowości (np. soku z grejpfruta czy pomarańczy),
- Zastosowanie nawilżacza powietrza w pokoju, w szczególności na czas snu.
Na ból gardła można zastosować także wiele z dostępnych w aptekach tabletek do ssania, jednak należy się upewnić, że wybrany produkt jest odpowiedni dla kobiet w ciąży (niezalecane są m.in. tabletki z tymiankiem i podbiałem).
Trzeba również pamiętać, że wielu z popularnych leków i suplementów „na odporność” czy łagodzących dolegliwości (w tym dużej części środków „naturalnych”, opartych na ziołach), kobiety ciężarne nie powinny stosować ze względu na brak udokumentowanego bezpieczeństwa dla zdrowia płodu.
Ile może trwać angina?
Objawy w nasilonej postaci typowo utrzymują się przez 3-4 dni, jednak nie zawsze w pełni ustępują po tym czasie. Normalnym zjawiskiem jest obecność niektórych dolegliwości przez 7, a czasami nawet 14 dni.
Czy angina w ciąży jest niebezpieczna?
Angina w ciąży nie wiąże się z wysokim ryzykiem wystąpienia powikłań u płodu. Podobnie jak w przypadku grypy, czy innych chorób przebiegających z gorączką, w kontekście zdrowia rozwijającego się dziecka za ważne uznaje się monitorowanie temperatury ciała i redukowanie jej, gdy wzrasta powyżej 38°C. Gorączka, szczególnie w 1. trymestrze ciąży, może zwiększać ryzyko wad wrodzonych. Natomiast w 3. trymestrze ciąży wysoka temperatura ciała potencjalnie prowadzi do przedwczesnego porodu.
Większość przypadków anginy w ciąży nie prowadzi do pojawienia się powikłań u przyszłej mamy. Warto jednak mieć na uwadze, że tego rodzaju infekcja (w szczególności, jeśli ma podłoże paciorkowcowe), ze względu na zmiany w funkcjonowaniu układu odpornościowego u kobiety ciężarnej, może wiązać się z większym ryzykiem negatywnych skutków zdrowotnych niż w przypadku innych grup osób dorosłych.
Do możliwych (choć rzadkich) powikłań anginy należą:
- Ropień okołomigdałkowy,
- Gorączka reumatyczna, która może prowadzić do reumatycznej choroby serca (związanej z uszkodzeniem zastawek),
- Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek.
Profilaktyka anginy w ciąży
Wirusami i bakteriami wywołującymi anginę można zakazić się drogą kropelkową. W związku z tym, wpływ na zapobieganie infekcji ma w dużej mierze unikanie kontaktu z osobami wykazującymi objawy zakażenia oraz przestrzeganie podstawowych zasad higieny:
- Częste mycie rąk ciepłą wodą z mydłem (oraz stosowanie żeli dezynfekujących w sytuacji, gdy nie jest to możliwe),
- Unikanie jedzenia i picia ze wspólnych naczyń z inną osobą,
- Dezynfekowanie często dotykanych powierzchni.
Jeśli masz dzieci, bardzo ważne jest przywiązywanie uwagi do tego, żeby także przestrzegały podstawowych zasad higieny. Częściej niż u dorosłych rozwijają się u nich infekcje, dlatego nauka podstawowych reguł ograniczających przenoszenie się drobnoustrojów może mieć duży wpływ na rozprzestrzenianie się chorób.
Dbanie o wystarczającą ilość snu, podejmowanie dostosowanej do możliwości aktywności fizycznej, dobrze zbilansowana dieta i unikanie nadmiaru sytuacji stresujących to czynniki, które wpływają pozytywnie na funkcjonowanie układu odpornościowego. Odgrywają one dużą rolę w profilaktyce anginy w sytuacji narażenia na drobnoustroje wywołujące chorobę.
Źródła:
- Anderson J., Paterek E. (2023) Tonsillitis, National Library of Medicine, StatPearls, dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK544342/.
- MedlinePlus Tonsillitis, National Library of Medicine, dostęp: https://medlineplus.gov/tonsillitis.html.
- National Health Services (2024) Tonsillitis, dostęp: https://www.nhs.uk/conditions/tonsillitis/.
- Hryniewicz W., Albrecht P., Radzikowski A. (2016) Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego, Narodowy Instytut Leków, https://antybiotyki.edu.pl/wp-content/uploads/Rekomendacje/Rekomendacje2016.pdf.
- Kuchar E., Wanke-Rytt M. (2018) Ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych w świetle rekomendacji postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego 2016, Standardy Medyczne/Pediatria, 15: 77-81, dostęp: https://www.standardy.pl/artykuly/id/1341.