- BebiKlub »
- Akademia Zdrowego Brzuszka »
- Maluch po 1. roku życia »
- Jakie produkty podawać dziecku, a jakich unikać? Poznaj zasady układania jadłospisu dwulatka
Jakie produkty podawać dziecku, a jakich unikać? Poznaj zasady układania jadłospisu dwulatka
Twoje dziecko dopiero co raczkowało, a dziś ma już dwa lata i jest takie samodzielne! Dwulatek być może uczęszcza już do żłobka lub spędza czas na zabawie z rówieśnikami. Nawiązuje pierwsze przyjaźnie i wciąż uczy się nowych rzeczy. Cały czas rośnie, a najlepszym wsparciem jego harmonijnego rozwoju jest prawidłowe żywienie. Jego brzuszek – chociaż jest mały – ma duże wymagania i potrzebuje znacznie więcej pewnych składników odżywczych niż osoba dorosła (w przeliczeniu na kg masy ciała)¹. Komponowanie odpowiedniej diety 2-letniego dziecka może być dużym wyzwaniem dla rodziców. Jakie produkty powinny się znaleźć w codziennym menu malucha, aby dostarczyć mu wszystkie niezbędne składniki? Podpowiadamy!
¹W przeliczeniu na kg masy ciała, zgodnie z: Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, pod red. M. Jarosza, E. Rychlik, K. Stoś, J. Charzewskiej, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2020.
Dieta dwulatka – jak wspierać rozwój dziecka?
Jest już taki duży, a kiedy rodzice odbierają go ze żłobka, biegnie do nich uśmiechnięty. Dwulatek, chociaż wydaje się już taki roztropny i zaradny, wciąż jest małym dzieckiem, które dynamicznie się rozwija i ma wyjątkowe potrzeby żywieniowe. Jego brzuszek, chociaż wciąż malutki, każdego dnia musi otrzymywać m.in. odpowiednią porcję witamin i składników mineralnych, które są niezbędne dla dojrzewania młodego organizmu.
Nie tylko układ pokarmowy intensywnie się rozwija w początkowym okresie życia. Swoje funkcje nieustannie doskonali także układ odpornościowy, który pełną sprawność osiągnie nawet około 12. roku życia dziecka. Wszystkie zmiany i procesy, które zachodzą w młodym i wciąż rozwijającym się organizmie, to duże wyzwanie. Aby mu sprostać, dziecko potrzebuje diety dostarczającej mu m.in. niezbędne witaminy i składniki mineralne. Dwulatek nadal potrzebuje nawet 6 razy więcej witaminy D i 3 razy więcej witaminy C niż jego rodzice (w przeliczeniu na kg masy ciała)². Trzeba przy tym pamiętać, że w tym czasie posiłki z „dorosłego” stołu mogą nie zaspokoić tak dużych potrzeb młodego organizmu. Dieta przeciętnego dorosłego Polaka zawiera bowiem zbyt mało warzyw i owoców, natomiast jest w niej zbyt wiele tłuszczów zwierzęcych, soli oraz cukru³.
²W przeliczeniu na kg masy ciała, zgodnie z: Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, pod red. M. Jarosza, E. Rychlik, K. Stoś, J. Charzewskiej, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2020.
To ciekawe!
Układ pokarmowy pełną dojrzałość osiąga około 5.-7. roku życia. Ponadto warto wiedzieć, że aż 95% serotoniny całego organizmu zlokalizowane jest właśnie w jelitach⁴.
⁴Baganz N.L., Blakely R.D. A dialogue between the immune system and brain, spoken in the language of serotonin. ACS Chem Neurosci. 2013;4:48–63.
Tych produktów nie może zabraknąć w diecie dwulatka
W jadłospisie dwuletniego dziecka warto postawić na produkty o stałej konsystencji⁵. Maluch świetnie radzi sobie z pożywieniem o rozmaitej strukturze i fakturze, a jego mleczne ząbki pomagają mu w rozdrabnianiu pokarmu. Dziecko w wieku dwóch lat potrafi odgryźć kawałek pokarmu siekaczami, ale funkcja skutecznego miażdżenia i żucia dojrzewa nawet dłużej niż do 4. roku życia⁶.
Komponując posiłki dwuletniego dziecka, należy pamiętać, że to, w jaki sposób na wczesnym etapie zostaną ukształtowane jego preferencje smakowe, będzie miało wpływ na jego wybory żywieniowe w przyszłości.
⁵Szajewska H. i wsp. Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338.
⁶Szajewska H., Horvath A. Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2017.
Istnieją produkty, których nie może zabraknąć w codziennej diecie dziecka.
Warzywa i owoce
Warzywa i owoce są źródłem witamin i składników odżywczych. Warzywa zawierają mnóstwo cennych witamin i składników mineralnych, a także ważny w diecie dziecka błonnik. Jakie warzywa i owoce podawać dwulatkowi? Najlepiej wybierać te sezonowe. Latem do gustu z pewnością przypadnie mu marchewka czy fasolka szparagowa, a także brzoskwinie, borówki, jagody, maliny, truskawki i porzeczki. Jesienią maluchowi mogą smakować np. śliwki, jabłka, dynie i słodkie ziemniaczki – bataty.
Produkty zbożowe
Menu dwuletniego dziecka powinno być bogate również w produkty zbożowe. Te w postaci kaszek przeznaczonych dla najmłodszych są m.in. źródłem składników mineralnych, w tym żelaza, jodu oraz witamin. Warto podawać mu także pełnoziarniste makarony i pieczywo, ryż, a także kasze. Spośród kasz Twój maluch może zasmakować w kaszy gryczanej, jęczmiennej lub jaglanej. Dziecku z pewnością zasmakuje pełnoziarnisty makaron lub ryż z dodatkiem warzyw i delikatnego mięsa, np. z indyka.
Błonnik
Bardzo ważnym składnikiem jest również błonnik, który wspiera pracę jelit i zmniejsza ryzyko wystąpienia zaparć, które mogą występować u maluchów. Największe ilości błonnika znajdują się w produktach zbożowych, ale szczególnie duże ilości znajdziemy w otrębach pszennych, chlebie razowym, nasionach grochu czy w czarnych porzeczkach.
Tłuszcze
Bardzo ważne w diecie malucha są także odpowiedniej jakości tłuszcze, szczególnie wielonienasycone kwasy tłuszczowe, dlatego warto pamiętać o dodatku olejów roślinnych do posiłków dziecka, np. oleju rzepakowego czy oliwy z oliwek⁷.
⁷Weker H., Rowicka G. i wsp. Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm i zaleceń żywieniowych, Instytut Matki i Dziecka, 2020.
Produkty mleczne
W diecie dwuletniego dziecka wciąż ważne jest mleko. Eksperci ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) potwierdzają, że karmienie piersią powinno być kontynuowane nawet do 2. Roku życia lub dłużej – tak długo, jak będzie to pożądane przez mamę i dziecko⁸. W jadłospisie dwulatka powinny się znaleźć aż 3 porcje mleka i produktów mlecznych. Jeśli karmienie piersią nie jest kontynuowane, można rozważyć wybór odżywczej formuły na bazie mleka dla dzieci powyżej 1. roku życia, wzbogaconej w witaminy i składniki mineralne⁹. Przykładowo dwa kubki dziennie formuły na bazie mleka podawanej dziecku, które ukończyło 1. rok życia, pomagają pokryć zapotrzebowanie na m.in. 71% zapotrzebowania na wapń i jod. Powyżej 2. roku życia nadal warto podawać dziecku odżywcze formuły na bazie mleka, które dostarczają młodemu organizmowi niezbędne witaminy i minerały, które pomagają pokryć m.in. 87 % dziennego zapotrzebowania na witaminę D i 69 % dziennego zapotrzebowania na wapń i jod.
⁸World Health Organization, Infant and young child feeding, 2009.
⁹Weker H., Rowicka G. i wsp. Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm i zaleceń żywieniowych, Instytut Matki i Dziecka, 2020.
Wsparciem dla rodziców w komponowaniu codziennej diety dla małego dziecka może być opracowany przez ekspertów z Instytutu Matki i Dziecka „Modelowy talerz żywieniowy”. Obrazuje on orientacyjną liczbę i wielkość porcji różnych produktów spożywczych, które są zalecane w ciągu dnia dla dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Warto też pamiętać, że małe dziecko chętnie naśladuje starszych członków rodziny, dlatego w jego obecności opiekunowie powinni pokazywać mu prawidłowe nawyki żywieniowe, czyli np. jako przekąskę – wybierać owoce i warzywa, a do gaszenia pragnienia – zawsze wodę. Istotne jest także wspólne wykształcanie odpowiednich nawyków, np. spożywanie niewielkiej ilości słodyczy tylko przy wyjątkowej okazji.
Tych produktów w diecie małego dziecka lepiej unikać
Nieprawidłowa dieta i nieodpowiednio zbilansowane posiłki mogą nie zaspokajać wyjątkowych potrzeb młodego organizmu, w tym nie dostarczać mu odpowiedniej ilości witamin i składników mineralnych, które są ważne dla jego prawidłowego rozwoju i wzrastania. To z kolei może prowadzić do powstania niedoborów, dlatego tak ważne w okresie 1000 pierwszych dni życia jest zapewnienie dziecku zbilansowanej i wartościowej diety.
Komponując jadłospis małego dziecka, pewnych produktów warto unikać, ponieważ do nawet 3. roku życia trwa programowanie żywieniowe. To czas, w którym kształtują się nawyki żywieniowe malucha, które wpływają na dokonywane przez niego wybory w dorosłym życiu. Wykształcenie prawidłowych nawyków żywieniowych u dziecka wpłynie na to, że w przyszłości chętniej sięgnie po owoce lub warzywa, a nie słone lub słodkie przekąski. Czego więc unikać?
Jakich produktów lepiej unikac?
Przetworzone produkty
Czyli np. gotowe zupy w proszku czy sosy, kostki rosołowe, mieszanki warzywno-ziołowe z dodatkiem konserwantów i barwników. Zawierają one duże ilości soli, a także konserwantów, które mogą podrażniać wrażliwy brzuszek dwulatka. Podawane dziecku produkty powinny charakteryzować się odpowiednią jakością i nie zawierać substancji dodatkowych, np. barwników czy właśnie konserwantów. Skończone dwa latka to również zdecydowanie zbyt wczesny moment na podawanie dziecku produktów typu fast food, które są źródłem m.in. soli, cukru oraz tłuszczów nasyconych i trans. Podając je tak małemu dziecku, nawet okazjonalnie, możemy wspierać budowanie nieprawidłowych nawyków żywieniowych.
Sól
Podawanie małemu dziecku słonych produktów, takich jak np. chipsy, może w przyszłości wpłynąć na jego upodobanie do słonych przekąsek lub do nadmiernego dosalania potraw. W dodatku wysokie spożycie soli w okresie dzieciństwa może być przyczyną rozwoju wielu chorób w wieku dorosłym. Zapotrzebowanie na ten składnik w diecie dziecka w wieku od 1 do 3 lat ustalono na poziomie nie więcej niż 750 mg sodu/dzień. Odpowiada temu około 1,9 grama soli. Uwaga! Najwięcej soli ukrytej znajduje się w pieczywie, wędlinach i serach¹⁰, dlatego ważne jest sprawdzanie jej zawartości w tych produktach. Jak unikać soli? Można podawać maluchowi np. samodzielnie wypiekane wędliny doprawiane ziołami czy pieczone warzywa, które zastąpią chrupki/chipsy.
¹⁰Normy żywienia dla populacji Polski, pod red. M. Jarosz, IŻŻ, Warszawa 2020.
Cukier
Słodkie drożdżówki, dosładzane płatki, lody czy batoniki mogą zawierać duże ilości cukru dodanego, czyli takiego, który jest dodawany przez producenta żywności w procesie produkcyjnym. Maluchowi lepiej podać owoce (np. winogrona, czereśnie, śliwki, gruszki) czy naturalnie słodkie warzywa (np. buraki, marchew), płatki jaglane lub owsiane czy produkty mleczne, które stanowią źródło cukrów naturalnych, jak m.in. laktozę.
Czasem zdarza się, że pełen energii maluch poprosi o coś do jedzenia pomiędzy posiłkami. Wówczas najlepszym rozwiązaniem są np. świeże owoce podane w formie kolorowego talerza, np. kilka plasterków banana, kilka malin, borówek czy truskawek. Rozwiązaniem, które zasmakuje dwulatkowi, mogą być również pieczone „frytki” z warzyw, np. batatów czy marchewki, doprawione np. słodką papryką i oliwą z oliwek
A co zrobić z niejadkiem?
Po drugim roku życia dziecko może mieć apetyt i z chęcią zjadać wszystko, co mu podasz. Są jednak maluchy, które bez względu na porę dnia proszą tylko o to, co jadły rano lub wczoraj na kolację. Roczne i starsze dzieci często odmawiają jedzenia lub jedzą zbyt małe porcje. To – najprościej ujmując – jedzenie wybiórcze. Maluch nie je np. warzyw czy mięsa albo preferuje wyłącznie ryby i owoce. Jeśli stan odżywienia i rozwój dziecka są prawidłowe, nie ma powodu do zmartwień – najprawdopodobniej za kilka tygodni wszystko wróci do normy. Warto jednak proponować maluchowi nowe produkty.
Najważniejsze jest, aby w tym czasie nie zmuszać dziecka do jedzenia produktów, których nie chce. Może to wywołać u niego złe skojarzenia i dziecko zacznie traktować jedzenie jako przykry obowiązek. Nie należy też poganiać malucha w trakcie posiłku, a także go zabawiać czy odwracać jego uwagi w celu „przemycenia” jakiegoś pokarmu. Dobrym sposobem na zainteresowanie dziecka jedzeniem jest atrakcyjna forma podania czy zachęcanie go do wspólnego przygotowania posiłku. Ważne, aby nie zmuszać dziecka do jedzenia, nie wkładać na siłę łyżeczki do jego buzi i nie stosować systemu nagród i kar. Karmienie dziecka powinno opierać się o złotą zasadę, którą warto zapamiętać: rodzice decydują, co dziecko zje, natomiast dziecko decyduje, czy i ile zje ¹¹.
¹¹Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338.
To warto wiedzieć!
Istnieje również neofobia żywieniowa. Jest związana z niechęcią dziecka do próbowania nowych pokarmów lub jedzeniem wybiórczym. Dziecko unika wtedy spożywania nowych produktów. Neofobia żywieniowa jest zjawiskiem przejściowym, choć u niektórych dzieci może trwać nawet do 6. roku życia. Chociaż wydaje się naturalnym etapem rozwojowym, w każdym przypadku powinna być obserwowana i rozpatrywana indywidualnie. Opieka pediatry i monitorowanie wskaźników wzrastania i rozwoju dziecka, a także dbałość o kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych są niezbędne w przeciwdziałaniu niekorzystnym skutkom postawy neofobicznej.
Ile kalorii potrzebuje dwulatek?
Komponując menu, trzeba pamiętać, że dojrzewający organizm ma określone zapotrzebowanie kaloryczne. Dzienne zapotrzebowanie kaloryczne u dzieci w wieku 2 lat, których dieta jest odpowiednio zbilansowana, określa się na ok. 1000 kalorii¹².
Przykładowy jadłospis dwuletniego dziecka
- Na śniadanie można podać dwulatkowi kubek odżywczej formuły na bazie mleka, wzbogaconej w witaminy i składniki mineralne oraz kanapki z pieczywa pełnoziarnistego z niesłodzonym dżemem.
- Na drugie śniadanie dobrym pomysłem może być koktajl owocowy na bazie odżywczej formuły na bazie mleka, wzbogaconej w witaminy i składniki mineralne.
- Na obiad dwulatek może dostać gotowane mięso z indyka, kaszę jęczmienną oraz surówkę ze świeżej marchewki.
- Na podwieczorek dziecko może zjeść naleśnik z białym serem z dodatkiem musu owocowego przeznaczonego dla najmłodszych (ze wskazaniem wieku na opakowaniu).
- Na kolację można przygotować kromki pełnoziarnistego pieczywa z dobrej jakości serem żółtym z dodatkiem pokrojonych w ciekawe kształty warzyw: pomidora, ogórka i rzodkiewki, z odrobiną szczypiorku.
Dieta dwulatka w żłobku – na co zwrócić uwagę?
Dwulatki często uczęszczają do żłobka. To dla nich doskonała okazja do nawiązywania nowych znajomości i odkrywania kolejnych umiejętności. Przygoda ze żłobkiem może jednak wiązać się z brakiem kontroli rodziców nad tym, jakie posiłki spożywa maluch. Warto więc zwrócić uwagę na jadłospis, który oferuje żłobek. Niektóre placówki samodzielnie przygotowują posiłki, inne korzystają z cateringu. Informację na ten temat rodzice mogą uzyskać, rozmawiając z dyrekcją placówki. Warto również zapytać, kto układa dziecięce menu. Możesz poprosić też o udostępnienie codziennych jadłospisów.
¹²Normy żywienia dla populacji Polski, pod red. M. Jarosz, IŻŻ, Warszawa 2020.
To ważne!
Posiłki w żłobku powinny zaspokajać 75% dziennego zapotrzebowania młodego organizmu na składniki odżywcze i energię. Pozostałe 25% należy uzupełnić w domu, np. w postaci kolacji skomponowanej z produktów, których nie uwzględniało danego dnia stołówkowe menu¹³.
¹³Żywienie dzieci w żłobkach. Praktyczne wprowadzenie aktualnych norm i zaleceń, Stowarzyszenie „Zdrowe pokolenia”, Warszawa 2018.
Odkryj ważne składniki odżywcze dla prawidłowego rozwoju Twojego Juniora!
Po 1-wszym roku życia dziecko aktywnie odkrywa świat i wciąż intensywnie się rozwija. Dlatego jego zapotrzebowanie na składniki odżywcze jest dużo wyższe niż u dorosłego¹. Mały brzuszek potrzebuje aż 6x więcej witaminy D i 4x więcej wapnia i żelaza niż Ty²! Dowiedz się, dlaczego aż tyle i jak zmieścić tak wiele w tak małym brzuszku.
¹ w przeliczeniu na kg masy ciała
²przeliczeniu na kilogram masy ciała zgodnie z: Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie pod red. M.Jarosz i in. NIZP-PZH, 2020
W menu oferowanym przez żłobek kluczowe powinny być różnorodne i zbilansowane posiłki, bez nadmiaru soli, cukru czy produktów przetworzonych. Istotna jest serwowana liczba porcji warzyw i owoców oraz produktów z różnych grup, które opisane zostały w modelowym talerzu żywieniowym. Należy pamiętać, że dieta malucha w wieku żłobkowym powinna uwzględniać mleko i produkty mleczne. Warto wśród podawanych produktów mlecznych uwzględnić odżywczą formułę na bazie mleka, wzbogaconą w witaminy i składniki mineralne. Taki produkt dostarcza dziecku ważne składniki odżywcze. W menu dwulatka nie powinno zabraknąć również zbóż, tłuszczów roślinnych, mięsa, ryb (w tym tłustych ryb morskich będących źródłem kwasów omega 3) oraz jaj, a przygotowywane dania powinny być skomponowane z produktów wysokiej jakości.
Ważne jest też, aby opiekunowie w żłobku zachęcali dzieci do picia wody. Zapisując dziecko do żłobka, możesz także przyjrzeć się kulturze spożywania tam posiłków. Do prawidłowego rozwoju dziecko potrzebuje pewnych zasad w sferze żywieniowej. Należą do nich m.in.: stałe pory posiłków, brak podjadania pomiędzy nimi, mycie rąk przed jedzeniem czy mycie zębów po jedzeniu. Istotna jest również atmosfera, w której dzieci spożywają śniadanie, obiad i podwieczorek. Jeśli maluch ma alergię pokarmową, rodzic powinien zwrócić również uwagę na możliwość uwzględnienia przez placówkę szczególnych potrzeb żywieniowych swojego dziecka.
Pytanie 1 z 8
Encyklopedia Zdrowego Brzuszka
Unikalny leksykon, dzięki któremu żadne hasło związane z brzuszkiem nie będzie już stanowiło dla Ciebie tajemnicy.
Poznaj Encyklopedię
1000 pierwszych dni to okres intensywnego rozwoju Twojego maluszka. W tym czasie intensywnie rozwija się i dojrzewa również jego układ pokarmowy.. Dlatego Bebiko Junior NUTRIflor Expert ma formuły dopasowane do potrzeb małego brzuszka na danym etapie rozwoju:
Poznaj produkty Bebiko Junior
Powyżej 1. roku życia
