Ciąża dla wielu kobiet nie jest najłatwiejszym okresem w życiu. Zwłaszcza w momencie, kiedy ich dzień determinowany jest przez nudności i wymioty. Oba te objawy dotyczą nawet 50-90 proc. ciężarnych. [1,3] Co jest ich przyczyną, jak można sobie z nimi radzić, kiedy zwykle występują i kiedy mijają mdłości w ciąży? Sprawdź, co powinna wiedzieć w tym temacie przyszła mama i jej bliscy!
Co znajdziesz w tym artykule:
Kiedy zwykle pojawiają się mdłości w ciąży?
Jak łatwo wnioskować z powyższych danych, mdłości w ciąży są bardzo powszechnym objawem. Wraz z wymiotami doświadcza ich ponad połowa kobiet w ciąży, a nawet 35 proc. ciężarnych ma z tym na tyle duży problem, że są one skutkiem nieobecności w pracy, pogorszenie stanu psychicznego czy trudności w relacjach.[1] Na szczęście u większości pań nie jest to groźne, a tylko niewielka grupa kobiet może w konsekwencji mierzyć się zi ich komplikacjami : odwodnieniem , zaburzeniami elektrolitowymi czy utratą masy ciała. Dolegliwości te mogą być na tyle niebezpieczne, że konieczny jest pobyt w szpitalu – mowa przede wszystkim o tzw. niepowściągliwych wymiotach ciężarnych, które dotykają około 0,3-2 proc. pań oczekujących dziecka.[1,3]
Większość kobiet obserwuje początek mdłości w ciąży w 4. tygodniu po ostatnim krwawieniu menstruacyjnym. Największe nasilenie zazwyczaj następuje około 9. tygodnia ciąży. Dobrą wiadomością jest to, że u 60 proc. ciężarnych objawy te mijają samoistnie, jeszcze przed zakończeniem I trymestru. Około 91 proc. pań pożegna się z nimi do 20. tygodnia ciąży. Czy zatem mdłości w III trymestrze ciąży też mogą być obecne? Owszem, wskazuje się, że 10-20 proc. kobiet może mieć tego typu problem nawet pod koniec ciąży.
Niezależnie od tego, że powyższe dane nie napawają optymizmem, to i tak u większości pań mdłości w ciąży miną względnie szybko. Mimo to jest to niezwykle trudny objaw. Powoduje duży dyskomfort i skutecznie może zabrać piękno tego wyjątkowego okresu. Co więcej, nie jest to szczególnie korzystne także dla płodu. Wykazano bowiem, że jeśli przyszłe mamy na początku ciąży straciły na wadze, ich dzieci zwykle cechują się niższą masą urodzeniową niż maluchy urodzone przez mamy, które w analogicznym okresie przytyły lub utrzymały niezmieioną masę ciała. Jest też większe ryzyko, że masa urodzeniowa tych dzieci znajdzie się poniżej 10. centyla. Należy jednak zaznaczyć, że dotyczy to przede wszystkim przypadków, w których przyszła mama mierzy się z uporczywymi wymiotami. Jeśli zaś objawy są łagodne lub umiarkowane, nie obserwuje się ich negatywnego oddziaływania na płód. Co więcej, są dane, które wskazują, że jeśli wymioty i mdłości w ciąży są obecne – zachodzi mniejsze ryzyko poronienia! [1,3]
Poranne mdłości w ciąży – czy pora dnia faktycznie ma znaczenie?
P rzyjęło się, że kobiety oczekujące dziecka mają największy problem rano. – „P oranne mdłości” to określenie, które pojawia się nawet w kulturze, np. w filmach czy serialach. Niestety, u wielu pań wymioty i nudności trwają przez cały dzień. Taki ich przebieg relacjonuje około 80 proc. ciężarnych. [1,3]
Przyczyny mdłości w ciąży
Choć medycyna nieustannie robi ogromne postępy, odkrywa wciąż nowe fakty, to niestety nie udało się jeszcze znaleźć jednej kluczowej przyczyny występowania wymiotów i mdłości w ciąży. Zauważono jednak, że prawdopodobnie jest to kwestia wynikająca nie tyle z „oddziaływania” samego płodu, co kosmówki (czyli błony płodowej – to z niej wytwarza się trofoblast a potem łożysko). Warto dodać, że fakt braku nudności w pierwszej ciąży nie daje gwarancji, że w drugiej czy kolejnej też one nie wystąpią. Tak samo ich obecność przy pierwszym dziecku nie daje ryzyka, że pojawią się one na pewno w kolejnej ciąży. Produkcja tego hormonu może się zmieniać w kolejnych po sobie ciążach
Jeśli jednak – mimo wszystko – mdłości u wieloródki występują, zwykle obecne były także we wcześniejszej ciąży (zaobserwowano to u 63 proc. mam oczekujących kolejnego dziecka, które mierzyły się z tego typu objawami).
Warto przyjrzeć się nieco bliżej konkretnym hipotezom. Wskazuje się, że za wystąpieniem wymiotów i mdłości w ciąży mogą stać:
niedobory witaminowe
Jedna z hipotez zwraca uwagę na witaminy z grupy B – a właściwie ich niedobór – jako aspekt wpływający na wystąpienie nudności w ciąży. Dotyczy to przede wszystkim witaminy B6 (choć mechanizm jej działania także w dużej mierze pozostaje nieznany). Wskazuje się przy tym, że suplementacja wielowitaminowa zmniejsza częstotliwość nieprzyjemnych symptomów (zarówno samych nudności, jak i wymiotów).[1]
poziom hormonu hCG
Jak wiadomo, kosmówka wytwarza wspomniany hormon hCG, czyli ludzką gonadotropinę kosmówkową. Ten zaś może pobudzać jajniki do produkcji estradiolu – w jego przypadku zaś wiadomo, że może wywołać opisywane tu wymioty i mdłości. Warto zatem przyjrzeć się stężeniu hCG – czy to ono wpływa na pojawiające się u ciężarnych symptomy? Tak, można podać taką hipotezę, a co się z tym wiąże, szczególnie narażone są na nie np. kobiety w ciąży bliźniaczej, w której poziom hCG zwykle jest wyższy niż w ciąży pojedynczej.[1]
progesteron
Jego poziom podczas ciąży wzrasta, a co za tym idzie - osłabia on motorykę żołądka. Zastój pokarmu w żołądku, jego wolniejsze trawienie może prowadzić właśnie do wymiotów i nudności w ciąży.
psychika
Wielu specjalistów podkreśla, jak sfera emocjonalna może silnie oddziaływać na organizm. Jako że ciąża bywa ogromnym wyzwaniem także i w tym zakresie, niektórzy zakładają, że to właśnie wewnętrzne konflikty i różne trudne emocje mogą wywoływać wymioty i nudności w ciąży. Nie wskazuje się jednak żadnych konkretnych badań naukowych, które mogłyby tę hipotezę potwierdzić. Warto więc względem takiego założenia zachować dystans, lecz jednocześnie zadbać o sferę psychiczną – w tym zakresie troski o siebie nigdy za wiele! [1]
Czym są tzw. niepowściągliwe wymioty ciężarnych?
Niepowściągliwe wymioty ciężarnych to przypadłość, która jest bardzo poważnym stanem. Jak to wynika z samej nazwy, wiąże się z uporczywymi wymiotami. Co więcej, w kontekście diagnozy pod uwagę bierze się także:
- masę ciała ciężarnej, a w zasadzie jej spadek o co najmniej 5 proc. względem pomiarów sprzed ciąży;
- zaburzenia elektrolitowe;
- ketonurię, czyli obecność ciał ketonowych w moczu odwodnienie.
Co istotne, zwykle wraz z powyższymi symptomami nie pojawiają się takie objawy, jak: gorączka, ból brzucha, głowy, objawy neurologiczne i inne. Co się z tym wiąże, jeśli jednak wystąpią, wskazane jest diagnozowanie kobiety w innym kierunku. Bardzo ważne jest bowiem wykluczenie m.in. problemów z nerkami, gastroenterologicznych czy zaburzeń metabolicznych. Tylko odpowiednie rozpoznanie pozwala na skuteczne leczenie.
Na szczęście, niepowściągliwe wymioty ciężarnych to nie jest zjawisko częste. Jeżeli jednak wystąpi, koniecznie należy przestrzegać zaleceń, które pomogą zmniejszyć nasilenie problemu. Co więcej, niektóre panie mogą wymagać też dożylnego nawodnienia oraz podania tą drogą odpowiednich preparatów leczniczych lub witaminowych. Konieczność wdrożenia leczenia dotyczy przede wszystkim pań, u których w badaniach wykazano wysoki poziom wymienionych wyżej ciał ketonowych. Wskazana może być również złożona farmakoterapia, lecz o jej przebiegu – rodzaju leków, dawkach, częstotliwości stosowania – zawsze należy decydować wraz z lekarzem. [1,3]
Sposoby na mdłości w ciąży – co może pomóc?
Fakt, że w większości przypadków mdłości w ciąży nie wiążą się z poważnym zagrożeniem, niewiele zmienia w kontekście tego, jak bardzo są uciążliwe i dezorganizują codzienność. Co zatem może okazać się pomocne? Poznaj sposoby na nudności i wymioty u ciężarnych!
Unikanie sytuacji i bodźców, które mogą prowokować mdłości – od tego punktu należy zacząć. Jeśli bowiem przyszła mama ma już rozpoznane czynniki, które nasilają u niej nieprzyjemne objawy, powinna starać się mieć z nimi jak najmniejszą styczność. Dotyczy to chociażby niektórych zapachów czy smaków; [1,3]
Modyfikacje w diecie – pomocne mogą okazać się zmiany w żywieniu. Po pierwsze, warto postawić na posiłki spożywane częściej, lecz w małych porcjach. Po drugie, poleca się unikać potraw smażonych oraz pikantnych. Po trzecie, warto pamiętać o spożywaniu odpowiedniej ilości białka. Niektóre badania wskazują, że jego obecność w posiłkach może łagodzić nasilenie mdłości w ciąży skuteczniej niż posiłki z taką samą ilością tłuszczów, węglowodanów czy dania niskokaloryczne; [1,3]
Wsparcie emocjonalne – kobiecie, która zmaga się z wymiotami i mdłościami w ciąży, potrzeba dużo wsparcia w sferze psychologicznej. Warto zadbać o jak najwięcej spokoju i momentów relaksu. Co więcej, należy pamiętać, że sięgnięcie po profesjonalne wsparcie nie jest żadnym wstydem czy porażką. Wręcz przeciwnie! Jeśli ciąża jest bardzo stresująca i trudna do uniesienia emocjonalnie, pomocna może okazać się rozmowa z psychologiem czy psychoterapeutą. Ważne, by przyszła mama nie była z tym problemem sama;[3]
Imbir na mdłości w ciąży – w kontekście imbiru badania naukowe nie są jednoznaczne. Niektóre wskazują na jego skuteczność większą niż placebo, inne porównują ją ze skutecznością suplementacji witaminy B6, a jeszcze kolejne mówią o dość słabym działaniu. Plusem jest to, że stosowanie imbiru na mdłości w ciąży uznaje się za bezpieczne (nie jest to produkt o działaniu teratogennym, czyli szkodliwym dla płodu). Do tego można podawać go w różnych formach (szczególnie polecana jest herbata lub napar z imbiru). Dostępne są także jego wyciągi w postaci tabletek czy syropów. Takie preparaty można nabyć w aptece bez recepty. z lekarzem; [1,2,3]
Akupunktura na mdłości w ciąży – niektóre badania wskazują, że jest skuteczna w zakresie łagodzenia nudności, lecz inne tego nie potwierdzają. Nie uznaje się jednak tej metody za zagrażającą, przy czym należy pamiętać, by tego typu terapii poddawać się tylko w sprawdzonych gabinetach;[1]
Akupresura – w tym kontekście mówi się m.in. o opaskach na mdłości w ciąży. Są to opaski, które zakłada się na nadgarstek, gdzie uciskają one jeden z istotnych dla akupresury punktów (punkt P6 – Nei-Kuan). Badania nie są jednak względem tej metody jednoznaczne, więc nie da się mówić o stuprocentowej skuteczności. Nie zmienia to jednak faktu, że można spróbować – warto bowiem starać się złagodzić wymioty i mdłości w ciąży, by móc w pełni cieszyć się tym pięknym czasem! [1,3]
Źródła:
- Niebyl, J. R., Nudności i wymioty w czasie ciąży, New England Journal of Medicine 2010;363:1544-50 [w:] Ginekologia po dyplomie, styczeń 2011
- Glibowski, P., Długołęcka, A., Grdeń, A., Toczek, K., Właściwości prozdrowotne imbiru, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna – L, 2017, 2, str. 115 – 121
- Nayeri, U. A., Niepowściągliwe wymioty ciężarnych – postępowanie krok po kroku, Contemporary OB/GYN, Vol. 57, No. 7, July 2012, p. 22 [w:] Ginekologia po dyplomie, wrzesień 2012