Bolące krocze w ciąży – o czym może świadczyć i jak złagodzić ból?

Spis treści:

• Bolące krocze w ciąży – czy to normalne?
• Ból krocza w ciąży – przyczyny
• Rozejście spojenia łonowego a ból krocza
• Jak łagodzić bolące krocze w ciąży?
• Kiedy powinna zapalić się czerwona lampka?

Bolące krocze w ciąży – czy to normalne?

Tak, ból krocza w ciąży jest zjawiskiem fizjologicznym. Większość kobiet odczuwa ten objaw, zwłaszcza w III trymestrze. Wiąże się to głównie ze zmianami hormonalnymi, a także rozwojem płodu oraz zmianą jego pozycji, co przekłada się na funkcjonowanie tkanek i narządów wewnętrznych kobiety.

Czy zatem ból krocza w I lub II trymestrze ciąży również jest normą? Owszem, nieraz pojawia się także w pierwszym okresie ciąży, co również związane jest ze wspomnianą już pracą hormonów. Często kobiety porównują go do bólu odczuwanego podczas miesiączki.

Co istotne, ból krocza u ciężarnej najczęściej pojawia się przy okazji intensywnego wysiłku fizycznego, po zbyt długim staniu czy przebywaniu w pozycji siedzącej. Po zmianie pozycji, zazwyczaj łagodnieje.

Ból krocza w ciąży – przyczyny

Jak to zostało wspomniane, przyczyn bolącego krocza w ciąży można upatrywać w co najmniej kilku czynnikach. Po pierwsze – w hormonach. Ciąża wywołuje w ciele kobiety ich burzę, a szczególnie dużą rolę odgrywają steroidowe hormony płciowe, a w kontekście bólu krocza – także relaksyna. Wymienione tu hormony wpływają bowiem na tkankę łączną, zwiększając jej elastyczność i tym samym rozluźniając m.in. więzadła. Co więcej, dochodzi też do rozrostu, rozpulchnienia oraz rozluźnienia tkanek chrzęstnych i kostnych.[2] Skutkiem tego jest m.in. wzrost ruchomości w stawach miednicy, co faktycznie może wywoływać ból, lecz jest konieczne, by przygotować ciało przyszłej mamy do porodu.

Po drugie – powiększona i obniżająca się macica, co wiąże się zarówno z rozwojem płodu, jak i zmianą jego pozycji. Na około 6-8 tygodni przed końcem ciąży, dziecko zmienia położenie i zaczyna kierować się główką w kierunku kanału rodnego. Co ważne, podany tu termin jest dość umowny, ponieważ zdarza się, że u większości kobiet zadzieje się to na 3-4 tygodnie przed porodem, u innych w dzień porodu, a u jeszcze kolejnych maluch nie obróci się w ogóle, co w niektórych przypadkach może być wskazaniem do cesarskiego cięcia.

Zakładając jednak, że do zstępowania główki malucha do wchodu macicy dochodzi, pojawić się mogą właśnie objawy bólowe. Może być to poczucie bólu krocza, ucisku na spojenie łonowe, bolesności w podbrzuszu czy nawet stawach krzyżowo-biodrowych. Z tym może wiązać się także ograniczenie ich ruchomości oraz zmiany w postawie ciała i sposobie chodzenia ciężarnej. Co więcej, niektórzy podkreślają, że związany z tym opadający brzuch jest objawem zbliżającego się porodu.[1]

Jeśli zaś bolące krocze w ciąży występuje w pierwszych jej tygodniach, to także zwykle wiąże się z działaniem hormonów. Od początku zaczynają przygotowywać ciało: najpierw do utrzymania owej ciąży, a – jak to zostało już wspomniane – w następnej kolejności do samego porodu. Co więcej, jest to dopiero sam początek wielkich zmian, a mięśnie dopiero zaczynają „pracować”. Pierwsze etapy rozciągania więzadeł mogą być szczególnie odczuwalne. Co przy tym istotne, choć jest to objaw naturalny, warto omówić go z lekarzem prowadzącym ciążę. U niektórych kobiet może bowiem świadczyć to o różnego rodzaju zaburzeniach, w tym np. rozejściu spojenia łonowego.

Rozejście spojenia łonowego a ból krocza

Na skutek relaksyny u kobiet fizjologicznie dochodzi do minimalnego rozejścia spojenia łonowego, co jest objawem przygotowania ciała do porodu. Rozejście spojenia łonowego wiąże się ze zbyt dużym rozluźnieniem tkanek miednicy (obserwuje się rozstęp pomiędzy kośćmi łonowymi większy niż 10 mm), co powoduje właśnie ból spojenia łonowego w ciąży. Co więcej, może to być bolesność tak silna, że uniemożliwi sprawne poruszanie się.[3]

Warto zatem skonsultować opisywany tu objaw z lekarzem, ponieważ jeśli okaże się, że faktycznie doszło do zbyt dużego rozejścia spojenia łonowego, prawdopodobnie wykluczony zostanie poród siłami natury. Co więcej, konieczne będzie oszczędzanie się, unikanie wszelkich przeciążeń, odpowiednie wsparcie pod postacią np. stabilizującego pasa ortopedycznego, suplementacji odżywiającej chrząstki czy opieki fizjoterapeuty uroginekologicznego. Potrzebne mogą okazać się także leki, choć te stosuje się naprawdę rzadko i – co najważniejsze – zawsze powinny być skonsultowane z lekarzem (nawet w przypadku leków przeciwzapalnych oraz przeciwbólowych, w ciąży są istotne ograniczenia w przyjmowaniu).[3]

Warto też wiedzieć, że rozejściu spojenia łonowego może towarzyszyć krwiak – w tym przypadków zwykle ból jest szczególnie silny.

Warto też podkreślić, że do rozejścia spojenia łonowego (lub nawet pęknięcia) może dojść także podczas samego porodu. Ryzyko tego typu powikłania jest znacznie zwiększone w przypadku, gdy masa urodzeniowa dziecka jest zbyt duża w porównaniu wielkości spojenia łonowego matki (a zwłaszcza wielkość główki), co nazywane jest niewspółmiernością porodową.

Jak łagodzić bolące krocze w ciąży?

Ból krocza w ciąży, nawet jeśli nie jest zwykle zagrażający, może być bardzo nieprzyjemny i znacznie obniżać komfort codziennego funkcjonowania. Jest jednak sporo sposobów, dzięki którym w bezpieczny sposób można złagodzić ten objaw. Na bolące krocze w ciąży pomocne mogą okazać się:

• ćwiczenia oddechowe – przede wszystkim ciężarnej poleca się oddychanie torem brzusznym, w tym m.in. ćwiczenia polegające na kilku oddechach przyspieszonych, a następnie pełnym rozluźnieniu;[1]
• unikanie długotrwałego przebywania w tej samej pozycji, zwłaszcza stojącej – jeśli kobieta musi stać, warto pamiętać, by równomiernie obciążać nogi;[3]
• masaże – co istotne, masaże prenatalne koniecznie powinni wykonywać specjaliści lub specjalistki, którzy pracują właśnie z kobietami w ciąży. Dzięki zastosowaniu odpowiednich i bezpiecznych technik można nie tylko złagodzić ból krocza, lecz także zmniejszyć napięcie mięśniowe, poprawić krążenie oraz generalne samopoczucie przyszłej mamy. Co równie istotne, możliwość korzystania z masaży powinna być zawsze skonsultowana z lekarzem prowadzącym, który wykluczy ewentualne przeciwwskazania;[2,3]
• odpowiednia pozycja do leżenia – pozycja boczna, ze złączonymi kolanami, pomiędzy nimi trzymając poduszkę. Co więcej, poleca się z tej właśnie pozycji także wstawać i kłaść się, co pozwala zmniejszyć dyskomfort, który w trakcie wykonywania tego typu ruchów zwykle ulega nasileniu;[3]
• kinesiotaping – tzw. taśmy. Odpowiednie ich zastosowanie pozwala m.in. unormować napięcie mięśniowe, poprawić krążenie zarówno krwi, jak i limfy, a także ustabilizować miednicę oraz poprawić generalną postawę ciała. Co ważne, tego typu taśmy są bezpieczne dla ciężarnych, nawet tych, które są uczulone na lateks – nie mają w sobie tego składnika;[2,3]
• ciepła kąpiel – lecz nie gorąca! Pomoże rozluźnić ciało;
• ćwiczenia – pomocne mogą być także odpowiednie ćwiczenia. Co jednak istotne, przeciwwskazaniem do tego typu aktywności jest rozejście spojenia łonowego. Jeśli jednak nie zostało ono zdiagnozowane, a bolące krocze w ciąży jest stanem fizjologicznym, warto zgłosić się do fizjoterapeuty uroginekologicznego, które pokaże, co można w danym przypadku zrobić.[3]

Kiedy powinna zapalić się czerwona lampka?

Choć bolące krocze w ciąży w większości przypadków nie musi niepokoić, warto wiedzieć, że nie każdy ból jest w tym obszarze fizjologiczny. Niezależnie od trymetru, w którym wystąpi, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, w przypadku bólu:

• pojawiającego się nagle;
• mającego dużą intensywność;
• z towarzyszeniem gorączki;
• z plamieniem lub krwawieniem z dróg rodnych;
• z obecnością skurczów macicy;
• z uciepleniem, opuchlizną oraz zaczerwienieniem w okolicy narządów rodnych.

Gdy wystąpią tego typu objawy, nie można czekać. Mogą bowiem wskazywać na poważne zagrożenie dla zdrowia samej ciężarnej, jak i jej przyszłego dziecka.

W większości przypadków bolące krocze w ciąży nie powinno jednak dostarczać stresu, którego w ciągu tych wyjątkowych 9 miesięcy i tak zwykle jest zbyt wiele. Lepiej na wszelki wypadek skonsultować to na najbliższej wizycie lekarskiej, co być może wniesie choć odrobinę ulgi, a jeśli kobieta ma taką możliwość – dobrze dodatkowo skontaktować się także z fizjoterapeutą. By ciało mogło sprawnie służyć przez jeszcze wiele długich lat, które przy małych dzieciach będą szczególnie intensywne!

Źródła:

1. Terlikowski, R., Kwiatkowski, M., Terlikowski, S. (2009). Rehabilitacja w ginekologii i położnictwie. [W:] Rutkowski, R., (red.), Rehabilitacja medyczna w praktyce klinicznej. Skrypt do nauczania studentów fizjoterapii, pielęgniarstwa i medycyny (s. 163–190). Uniwersytet Medyczny
2. Ziółkowska, A., Oleksy, E., Kasperska, P., Dreliszak, J., Wielgus, A., Sas, K., Zieliński, E. (2020) Ciąża okiem fizjoterapeuty. [W:] Skalski, D., Tuz, M., Czarnecki, D., (red.), Kultura fizyczna, edukacja zdrowotna i bezpieczeństwo. Współczesne wybrane zagadnienia TOM 1, Gdańsk: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu im. Jędrzeja Śniadeckiego
3. Weremczuk, M., Postępowanie fizjoterapeutyczne u kobiet z rozejściem spojenia łonowego, Rehabilitacja w Praktyce 2/2019, s. 42-50