Mdłości w ciąży – kiedy się pojawiają i jak nad nimi zapanować?

Czym są mdłości w ciąży?

Według badań, mdłości w ciąży mogą dotyczyć nawet 80% populacji kobiet ciężarnych i trwać od 4 do 16, a nawet 20 tygodnia ciąży. To nieco dłużej niż zakładany koniec pierwszego trymestru. Mdłości mogą mieć też różny przebieg. Od łagodnych i sporadycznych epizodów, przez umiarkowane, aż do zagrażających zdrowiu – niepowściągliwych wymiotów ciężarnych, czyli HG (hyperemesis gravidarum). Ten ostatni stan wikła od 0,3% do 2% wszystkich ciąż i jego nasilenie jest na tyle ciężkie, że uniemożliwia kobiecie normalne funkcjonowanie. Nieustanne wymiotowanie, a co za tym idzie pozbywanie się elektrolitów z organizmu bez możliwości wystarczającego ich uzupełniania, może skutkować odwodnieniem, ketonemią (podwyższonym poziomem ciał ketonowych, ketonurią (obecnością ciał ketonowych w moczu), znaczną utratą masy ciała, a nawet zaburzeniami homeostazy. To niebezpieczny stan, wymagający hospitalizacji i interwencji medycznej, aby przywrócić równowagę w organizmie przyszłej mamy.

Mdłości w ciąży – skąd się biorą?

Lekarzom i naukowcom trudno jednoznacznie określić przyczynę, kiedy i dlaczego zaczynają się mdłości w ciąży. Wydaje się, że głównym winowajcą pojawiania się tych dolegliwości w pierwszym trymestrze jest wysokie stężenie gonadotropiny kosmówkowej (HCG) – czyli kobiecego hormonu wydzielanego przez zarodek, który zdążył zagnieździć się w jamie macicy. W wielu przypadkach reakcją organizmu na jego nagłe pojawienie się i regularny wzrost jego poziomu mogą być właśnie uporczywe nudności i wymioty.

Wśród innych czynników występowania mdłości w ciąży wymienić można także:

• pierwszą ciążę;
• młody wiek przyszłej mamy;
• niski wskaźnik BMI – czyli niska masa i wynikające z niej niedożywienie;
• budowę anatomiczną;
• płód płci żeńskiej;
• czynniki hormonalne np. nadczynność tarczycy
• depresja przed ciążą
• zakażenie Helicobakter pylori (nawet 80% dorosłej populacji może być nosicielami tej bakterii zamieszkującej układ pokarmowy). Okres ciąży i towarzyszące mu zmiany hormonalne oraz immunologiczne wpływają na jej aktywność - z utajonej wersji może przerodzić się w stan dający widoczne objawy, w tym przy padku właśnie nudności i wymioty.

Przeczytaj także: Pierwsze objawy ciąży

Rozpoznanie HG – niepowściągliwych wymiotów ciężarnych

Mdłości w ciąży - kiedy są normalnym stanem, a kiedy już patologicznym? To pytanie zadają sobie z pewnością przyszłe mamy, które zmagają się z codziennymi nudnościami. Nie każde mdłości, nawet te, które kończą się wymiotami to od razu HG. Tak naprawdę większość nudności ma lekki bądź umiarkowany przebieg. Bywają męczące i utrudniają funkcjonowanie, szczególnie jeżeli kobieta nadal pracuje, jednak nie są w żaden sposób groźne. O każdym epizodzie oczywiście warto poinformować swojego lekarza na wizycie kontrolnej. Może on przepisać odpowiednie środki farmakologiczne (jeśli będzie ku temu wskazanie) lub poda naturalne sposoby na mdłości w ciąży. Na szczęście jest wiele substancji, które potrafią skutecznie złagodzić objawy lub całkowicie wyeliminować problem.

Inaczej ma się jednak sprawa z HG. Niepowściągliwe wymioty ciężarnych charakteryzuje ciężki przebieg i uporczywe objawy, których nie można powstrzymać ani domowymi sposobami, ani lekami możliwymi do zastosowania w domowym zaciszu. HG wiąże się z powikłaniami i stanowi bezwzględne wskazanie do przyjęcia takiej ciężarnej na oddział. W grupie ryzyka występowania niepowściągliwych wymiotów znajdują się kobiety, które: w poprzedniej ciąży zmagały się z tym samym problemem (aż 15% ryzyko nawrotu), kobiety z ciążą wielopłodową (w tym bliźniaczą), ciąża powikłana chorobą trofoblastyczną, nadczynnością tarczycy, astmą, zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi lub jeżeli u dziecka występuje wada genetyczna (np. trisomia 21 – czyli Zespół Downa) i obrzęk płodu. Także przyszłe mamy, które jeszcze przed ciążą zgłaszały częste migreny lub chorobę lokomocyjną można traktować jako będące w umiarkowanej grupie ryzyka HG.

Kiedy można spodziewać się mdłości w ciąży i kiedy one mijają?

Najczęściej mdłości pojawiają się w okolicy 4. tygodnia ciąży i trwają mniej więcej do 16-20. tygodnia. Eksperci z Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego wskazują jednak na nierzadkie przypadki, kiedy w trzecim trymestrze typowe nudności wracają. Nie są one jednak spowodowane wysokim stężeniem HCG, a raczej reakcją organizmu na stres i silny niepokój, jaki obserwowany jest u przyszłych mam przed zbliżającym się porodem. Występowanie wymiotów moze być również skutkiem refluksu żołądkowo-przełykowego. To częsta dolegliwość, na którą wpływ ma ucisk powiększonej macicy na żołądek. Efekt zarzucania treści pokarmowej z żołądka do przełyku objawia się głównie nieprzyjemną zgagą, ale w niektórych przypadkach może doprowadzić także do wymiotów – jeżeli żołądek był zanadto wy pełniony.

Pewnym stereotypem jest to, że mdłości w ciąży występują głównie rano, zaraz po przebudzeniu. Oczywiście każdy zna sformułowanie „poranne mdłości”. Nie jest ono jednak do końca prawdziwe. Nudności oraz wymioty tak samo często mogą występować o poranku , w południe, jak i po zachodzie słońca. A nawet mogą trwać cały dzień. Nie ma reguły i każda kobieta może je odczuwać w indywidualny sposób. Nie da się ukryć, że codzienne zmaganie się z nieprzyjemnymi i intensywnymi nudnościami bywa bardzo męczące. Może być również wystarczającym wskazaniem do skorzystania z prawa do zwolnienia lekarskiego w ciąży.

Czy brak mdłości albo obecność mdłości o czymś świadczy?

Obecność nudności w przebiegu ciąży jest zupełnie normalne, ale tak samo ich brak nie jest żadną patologią ani powodem do niepokoju. Kobiety, szczególnie na samym początku ciąży, bywają mocno zaniepokojone wszystkimi odstępstwami od tzw. normy, a za normę uważane są także poranne wymioty. Brak mdłości odbierają jako sygnał, że coś niepokojącego dzieje się z ich dzieckiem. Zgłaszają się zaniepokojone do lekarza podejrzewając najgorsze. Dopiero wynik badania USG i ujrzenie na ekranie bijącego serduszka pomaga je uspokoić. Z kolei inne przyszłe mamy, kiedy zaczynają się mdłości w ciąży, oddychają z ulgą. Biorą je za znak, że nic nie zagraża płodowi. Niestety, statystyka wczesnych poronień jest taka sama zarówno w przypadku występowania dolegliwości żołądkowych w pierwszych tygodniach, jak i ich braku.

Brak mdłości w ciąży powinien być odebrany jako szczęśliwy los i możliwość uniknięcia jednego z najbardziej dokuczliwych i nieprzyjemnych objawów stanu brzemiennego.

Sposoby na mdłości w ciąży

Kiedy pojawiają się mdłości w ciąży, w zależności od ich natężenia, potrafią mocno utrudnić normalne funkcjonowanie. Przyszła mama może nawet unikać przyjmowania pokarmów i płynów ze strachu przed kolejnymi wymiotami. To z kolei mogą prowadzić do odwodnienia, a nawet spadku masy ciała. Istnieje na szczęście wiele sposobów – zarówno naturalnych, jak i farmakologicznych, aby poradzić sobie z towarzyszącymi ciąży nudnościami. Co na mdłości w ciąży można znaleźć w każdym domu?

Świetnym sposobem na radzenie sobie z tymi nieprzyjemnymi dolegliwościami jest imbir. Można go dodać do karafki z wodą albo przygotować intensywny napar. W sklepach można spotkać także herbatki imbirowe. Przystając chwilę przy napojach, warto zwrócić uwagę na miętę – ona również potrafi w niektórych przypadkach ulżyć.

Do produktów, które potrafią niwelować mdłości w ciąży należą z pewnością migdały. Zawierają w sobie moc witamin z grupy B i działają zobojętniająco na kwasy żołądkowe. Wśród owoców, podobne działanie będą prezentowały ananasy i cytrusy (pomarańcze oraz mandarynki). Nie dość, że pomogą w problemie, to dostarczą organizmowi cennych witamin i soli mineralnych.

Mniej oczywistym, ale także skutecznym sposobem może być aromaterapia. Niektóre zapachy potrafią wpływać na łagodzenie nudności. Należą do nich m. in. olejki eteryczne z lawendy, mięty pieprzowej, sosny, róży, rumianku i eukaliptusa.

Niezawodny sposób na mdłości w ciąży to także zmiana nawyków żywieniowych. Przede wszystkim niespieszne spożywanie pokarmów i dostarczanie organizmowi odpowiedniej dawki płynów – minimum 2 litry niegazowanej wody dziennie małymi łykami. Modyfikacja diety to także odkrycie, które produkty nasilają objawy. Ich wyeliminowanie z pewnością przyniesie poprawę.

Przeczytaj także: Dieta przyszłej mamy

Leki na mdłości w ciąży – czy można stosować?

W sytuacji, kiedy naturalne sposoby radzenia sobie nudnościami nie działają można sięgnąć po farmaceutyki. Zanim przyszła mama po nie sięgnie powinna udać się do lekarza na konsultację. Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego preparaty zawierające wysokie dawki witaminy B6 powinny być lekiem pierwszego rzutu. Zalecana dawka to 25 mg, przyjmowana 3 razy na dobę.

Przeczytaj także: Jakie minerały sa niezbędne w ciąży?

Wspominany wcześniej imbir (konkretnie ekstrakt z jego kłącza) można także dostarczać organizmowi w postaci kropel lub tabletek. Takie preparaty są dostępne bez recepty.

W ostatnim czasie na rynku polskim pojawił się nowy preparat z doksylaminą - skuteczną substancją na te dolegliwości. Preparat jest wydawany na podstawie recepty lekarskiej.

W przypadkach zaś zdiagnozowania H G, lekarze włączają już silniejsze leki, także przeciwhistaminowe, a nawet kortykosteroidy – w zależności od stanu klinicznego.

W większości przypadków wystarczą na szczęście domowe sposoby, a nudności i wymioty, choć nieprzyjemne, nie trwają zbyt długo. Przyjście na świat maluszka z pewnością zrekompensuje te dolegliwości i pozostaną tylko odległym wspomnieniem.

Bibliografia:

1. A. Bazylko, Substancje roślinne, wskazania i przeciwwskazania do stosowania w czasie ciąży i przygotowania do porodu, Farm Pol, 2010, 66(7), str. 478-483.
2. I.Ormańczyk, Sposoby na mdłości – metody domowe i farmakologiczne, Opieka okołoporodowa. Magazyn współczesnej położnej nr 5, luty 2022
3. A. Unzila Nayeri, Niepowściągliwe wymioty ciężarnych – postępowanie krok po kroku,https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/012/905/original/61-68.pdf?1472121799, dostęp z dn.19.08.2021